گلوکوزامین و نقش آن در بدن سازی

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• گلوکوزامین چیست؟
• 2 فرم گلوکوزامینی موجود در بازار
• ترکیبات گلوکوزامین
• خواص گلوکوزامین
• میزان مصرف گلوکوزامین
• آیا مصرف گلوکوزامین عوارضی دارد؟

گلوکوزامین چیست؟

گلوکوزآمین (Glucosamine) یک آمینو مونوساکاریدی می باشد که به طور طبیعی توسط کندروسیت ها (سلول های غضروفی) جهت ساخت بافت بین مفصلی در غضروف ها تولید می شود. هدف اصلی از وجود گلوکوزامین، ساخت زنجیره های بلند به نام گلیکوز آمینوگلیکان (GAGs) می باشد که مفصل ها و نیز غضروف جهت ترمیم به آن نیاز دارند. در صورتی که کندروسیت ها بنا به دلایلی توانایی تولید گلوکوزامین را نداشته باشند، استفاده از فرم مکملی آن توصیه می شود.
مکمل گلوکوزامین یک ترکیب (مولکول قند+ نیتروژن) می باشد که از پوسته ی سخت جانوران دریایی (میگو، لابستر، خرچنگ) تهیه می شود. کندروسیت ها از مکمل گلوکوزامین جهت ساخت ترکیبات غضروفی (کندرویتین سولفات، هیالورونیک اسید و..) استفاده می کنند.

 2 فرم گلوکوزامین موجود در بازار

گلوکوزامین به فرم های گلوکزامین سولفات (Glucosamine Sulfate) و گلوکزامین هیدروکلراید (Glucosamine Hydrochloride) در مکمل های غذایی یافت می شود.
هر دو فرم گلوکوزآمین، از نظر عملکرد، مشابه هم عمل می کنند. فرم هیدروکلراید آن میزان گلوکوزامین بیشتری دارد. در واقع درصد گلوکوزامین خالص در فرم هیدروکلراید 83% و در فرم سولفات 65% می باشد. دلیل این امر این است که هنگام تهیه فرم هیدروکلراید، سدیم و پتاسیم به گلوکوزامین اضافه شده، حال آن که به فرم دیگر سولفور پیوند داده می شود. البته بعد از مصرف خوراکی آن، گلوکوزامین از یون سولفات جدا شده و لذا همان اثری که فرم هیدروکلراید در بدن انجام می دهد، را خواهد داشت.

بیشتر مکمل های گلوکوزامینی موجود در بازار به فرم سولفات می باشند. تولید کننده ها با اضافه کردن یک گروه سولفور، فرم گلوکوزامین سولفات را تولید می کنند. (تولید این فرم گلوکوزامین، مقرون به صرفه می باشد، زیرا نیازی به مراحل هیدرولیز ندارد).
 

ترکیبات گلوکوزامین

جهت اثر بخشی بهتر، برخی از شرکت ها، ترکیباتی را به محصول خود اضافه کرده و ادعا می کنند که اثرگذاری مکمل های گلوکوزامین را می توانند افزایش دهند. برخی از این ترکیبات در ادامه معرفی شده است:

کندرویتین

فرم مکملی گلوکوزامین معمولا با کندرویتین که مسئول ایجاد حالت کشسانی غضروف می باشد، پیوند داده می شود. کندرویتین، یک ترکیب اصلی از غضروف بوده که نقش روان کنندگی و حفظ حالت ارتجاعی را به عهده دارد.

متیل سولفونیل متان

MSM، نام اختصاری مکمل  متیل سولفونیل متان (methylsulfonylmethane) بوده که به عنوان یک ترکیب افزودنی به مکمل های مفاصل و استخوان جهت کاهش دردهای مفصلی اضافه می شود. برخلاف گلوکوزامین، MSM از غلات، میوه و سبزیجات قابل دریافت بوده و تنها فرم ارگانیک سولفور می باشد.

سولفور یکی از بزرگ ترین ترکیبات غذا و مواد موجود در بدن می باشد. شواهدی مبنی بر اثرگذاری این ترکیب در کنار مکمل های غضروف ساز (گلوکوزامین + کندرویتین) در کاهش دردهای مفصلی دیده شده است. 

از مکمل های غضروف ساز موجود در بازار که حاوی سه ترکیب گلوکوزامین، کندرویتین و متیل سولفونیل متان است، به قرص آلفلکسیل می‌توان اشاره کرد.

هیالورونیک اسید

Hyaluronic Acid، یک ترکیب روان کننده بوده که به طور طبیعی توسط بدن تولید شده و در مایع غشای مفصلی یافت می شود. در حفظ حجم مایع مفصلی و نیز ایجاد چسبندگی لازم برای حرکات نرم و بدون سایش نقش دارد. شرایط التهابی به مانند استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی)، هیالورونیک اسید را تخریب کرده، مفاصل سفت و دردناک را در ناحیه مفاصل زانو، لگن و شانه ایجاد می کنند. لذا استفاده از هیالورونیک اسید در کنار گلوکوزامین می تواند از ایجاد چنین حالتی جلوگیری کند.

سیلیکا (Silica)

سیلیکا با فعال کردن کندروبلاست ها (chondroblasts)، کندرویتین سولفات و هیالورونیک اسید را در ماتریکس غضروف ذخیره می کند. این عمل سیلیکا، اثرات مهمی را در کنترل درد ناشی از آرتروز اعمال می کند. سیلیکا فعالیت گلوکوزامین که فعال کننده ی کندرویتین و هیالورونیک اسید می باشد را افزایش می دهد.

ویتامین C

ویتامین C تقریبا در هر فعالیت بیولوژیکی و بیوشیمیایی بدن نقش دارد و جهت سنتز بافت های همبند به مانند کندرویتین سولفات و کلاژن، مورد نیاز می باشد.

گیاه پنجه شیطان (Devils claw) 

گیاه پنجه شیطان یک داروی سنتی کشور آفریقای جنوبی بوده که در کاهش درد مفاصل، التهاب، کمر درد و حتی سر درد مورد استفاده قرار می گرفت، در یک مطالعه انجام شده بر روی 227 نفر با کمر درد، بعد از 8 هفته مصرف 60 میلی گرم پنجه شیطان به صورت روزانه، 50 الی 70 درصد پیشرفت در کاهش درد و افزایش انعطاف پذیری در ناحیه کمر گزارش شد. یکی از داروهای حاوی این گیاه که در درمان آرتروز و استئوآرتریت موثر واقع شده است، روماتوگل است.

میوه گل رز (Rosehip)

یکی از گیاهان بومی اروپا، آفریقا و آسیا می باشد. ماده موثره آن از میوه قرمز رنگی که بعد از خشک شدن گل می روید، تهیه می شود. عصاره میوه گل رز شامل پلی فنول و آنتوسیانین می باشد. ادعا می شود که در درمان التهاب و کاهش آسیب مفصلی تاثیرگذار می باشد.

Apresflex

یک فرمولاسیون جدید استخراج شده از عصاره خالص Boswellia serrata می باشد. Boswellia با عملکرد ضدالتهابی خود شناخته شده است که در افراد با مشکلات مفصلی به مانند درد زانو، درد شانه، سفتی مفاصل و کمردرد، تاثیر گذار می باشد. عملکرد اصلی آن مهار آنزیم های تولید کننده التهاب در بدن می باشد.

زنجبیل (Ginger)

مطالعه ی انجام گرفته در دانشگاه میامی، عنوان کرده است که عصاره ی زنجبیل می تواند به عنوان جایگزینی برای دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی باشد. این مطالعه اثرات عصاره زنجبیل را در مقایسه با 247 بیمار مبتلا به استئوآرتریت زانو بررسی کردند. زنجبیل میزان درد و سفتی را در مفاصل زانو تا 40% کاهش دارد.

خواص گلوکوزامین

نقش گلوکزامین در درمان آرتروز

مکمل های گلوکوزامینی در نرم کردن مفاصل، افزایش تحرک مفاصل و نیز جلوگیری از تخریب بافت بین مفصلی نقش دارند. مطالعات نشان داده است که افراد مبتلا به استئوآرتریت با مصرف این مکمل، کاهش درد در ناحیه مفصل و کاهش پیشرفت در علایم را تجربه کردند. همچنین عنوان شده که گلوکوزآمین می تواند التهاب را کاهش داده، باعث تحریک ساخت غضروف شده و مانع از تخریب آن شود.

استفاده از مکمل گلوکوزآمین در بدن سازی

ورزشکارانی که به دنبال ساخت عضله هستند، از گلوکوزامین جهت جلوگیری از آسیب مفصلی استفاده می کنند. به خصوص بدن سازان و وزنه بردارها از گلوکوزامین جهت کاهش دردهای مفصلی ناشی از بلند کردن وزنه های سنگین، استفاده می کنند.
- بازیابی سریعتر از مصدومیت
- کاهش درد
- کاهش التهاب مفاصل
- افزایش عملکرد فیزیکی
- کاهش صدای ناشی از ساییدگی مفاصل
- افزایش انعطاف پذیری
- جلوگیری از تخریب بافت مفصلی
- کاهش سرعت پیشرفت استئوآرتریت
- پیشرفت در سلامتی مفاصل
- کاهش درد در زانو

برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله (مقایسه مکمل های غضروف ساز (گلوکوزآمینی)) مراجعه کنید.

گلوکوزآمین در بیماران دیابتی

افزایش قند خون، از عوارض شایع مصرف گلوکوزامین نمی باشد، زیرا زمانی که گلوکوزامین به صورت خوراکی مصرف می شود، بسیاری از آن در شکم و دستگاه گوارش شکسته می شود. البته یادآور شود که گلوکوزامین می تواند با مواد دیگر ترکیب شده که بر روی قند خون اثر کنند. لذا توصیه می شود که قبل از مصرف مکمل، از مواد تشکیل دهنده آن آگاهی داشته باشید و برچسب محصول را مطالعه کنید. برخی از علایم بالا رفتن قندخون با مصرف گلوکوزامین شامل افزایش دفعات ادرار، تشنگی، سرگیجه، خستگی و کاهش وزن می باشد.

میزان مصرف گلوکوزامین

مصرف مکمل های گلوکوزامینی به میزان 1500 تا 2000 میلی گرم روزانه توصیه شده است (بدین معنی که 500 میلی گرم در 3 دوز منقسم در طول یک روز مصرف شود). با توجه به مطالعات انجام شده، گلوکوزامین تا 2000 میلی گرم در روز و کندرویتین تا 1200 میلی گرم در روز بی خطر می باشد.

آیا مصرف گلوکوزامین عوارضی دارد؟

- مصرف این مکمل در بزرگسالان در دوزهای توصیه شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تایید شده و بدون عوارض گزارش شده است.
- در دوزهای بالاتر، عوارض گزارش شده شامل یبوست، دردهای شکمی، اسهال و خارش می باشد. در صورت مشاهده ی این عوارض، توصیه می شود که مکمل به همراه غذا مصرف شود. در افراد با زخم معده نیز مصرف همراه غذا توصیه می شود.
- در افراد با حساسیت و آلرژی به غذاهای دریایی منع مصرف دارد. توصیه می شود در این افراد از مکمل های گلوکوزامینی با منشاء گیاهی استفاده شود.
-برخی مطالعات نشان داده است که گلوکوزآمین می تواند ریسک خونریزی خودبخودی را بالا ببرد؛ لذا در افرادی که از داروهای ضد انعقاد خون به مانند (وارفارین، آسپیرین) استفاده می کنند، توصیه می شود که قبل استفاده با پزشک مربوطه مشورت نمایند.
- مکمل های گلوکوزامین به عنوان جایگزین بی خطری برای مسکن های غیراستروئیدی به مانند آسپیرین و ایبوپروفن در کاهش درد و التهاب و نیز حفظ الاستیسیته و قدرت بافت ها معرفی شده اند. البته زمان اثر گذاری آنها به مراتب طولانی تر بوده ولی عوارض به مراتب کمتر می باشد. در مطالعه ی انجام شده در سال 2006، گزارش شد که 79% از مردانی که 1500 میلی گرم گلوکوزامین و 1200 میلی گرم کندرویتین به صورت روزانه دریافت می کردند، کاهش درد چشمگیری را در ناحیه زانو احساس کردند.

نتیجه گیری

گلوکزامین ترکیبی است که به طور طبیعی در بدن یافت می شود و برای تشکیل و ترمیم غضروف و سایر بافت های بدن مورد نیاز است. از آنجایی که تولید گلوکزامین با افزایش سن کاهش می یابد، برخی از افراد از مکمل های گلوکزامین برای مبارزه با بیماری های مرتبط با افزایش سن مانند آرتروز استفاده می کنند. سعی کردیم در این مقاله به نحوه عملکرد گلوکزامین و فواید و عوارض جانبی آن بیشتر بپردازیم...