دهانشویه
پوسیدگی دندان و عفونت دهان و لثه، یکی از مشکلات جدی بهداشت دهان و دندان است. روش های مختلفی برای محافظت سلامت دهان و دندان وجود دارد که از جمله آن ها می توان به مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و همچنین استفاده از دهانشویه اشاره کرد.
دهانشویه محلولی است که حاوی ترکیبات موثر جهت از بین بردن باکتری های بین دندانی و روی زبان است. برخی برای مبارزه با بوی بد دهان از دهانشویه استفاده می کنند این در حالی است که برخی دیگر برای پیشگیری از پوسیدگی دندان از دهانشویه استفاده می کنند.
حتما در نظر داشته باشید که استفاده از دهانشویه جایگزینی برای مسواک زدن و یا نخ دندان کشیدن نیست و تنها می تواند به بهداشت دهان و دندان کمک کند.
همچنین در نظر داشته باشید که ترکیبات انواع دهانشویه متفاوت است و لزوما همه ی آن ها باعث قوی تر شدن دندان های شما نمی شوند.
دهانشویه ها دارای دو نوع درمانی و بهداشتی هستند.
بسته به این که چه برندی از دهانشویه استفاده می کنید نحوه مصرف دهانشویه متفاوت است. اما به طور کلی برای استفاده از دهانشویه طبق مراحل زیر عمل کنید.
پیش از استفاده از دهانشویه مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. اگر خمیر دندانی که استفاده کرده اید حاوی فلوراید بوده است کمی زمان دهید و سپس از دهانشویه استفاده کنید. استفاده از دهانشویه بلافاصله پس از خمیر دندان حاوی فلوراید باعث شسته شدن فلوراید روی دندان ها شده و مانع اثرگذاری آن می شود.
برای استفاده از دهانشویه مقدار معین شده ای که بر روی محصول نوشته شده بردارید . معمولا بین 3 تا 5 قاشق چای خوری مقدار کافی برای استفاده از دهانشویه است.
حداقل 30 ثانیه دهان خود را با دهانشویه خوب بشویید. دهان شویه را قورت ندهید. محتویات دهانشویه قابلیت هضم و جذب در دستگاه گوارش را نداشته و اثرگذاری نخواهند داشت.
به طور کلی می توانید از دهانشویه دو بار در روز پس از مسواک و نخ دندان کشیدن استفاده کنید. استفاده از دهانشویه تنها زمانی تاثیرگذار است که دندان ها تمیز باشند.
قرار دادن دهانشویه در روتین بهداشتی دهان و دندان می تواند اثرات مفیدی در سلامت دهان و دندان داشته باشد.
ترکیباتی مانند هیدروژن پر اکسید در دهان شویه باعث سفید شدن دندان ها می شوند. برخی دهان شویه ها از ترکیبات جایگزینی همچون روغن نارگیل و یا زغال فعال برای سفید کردن دندان استفاده می کنند.
دهانشویه های حاوی فلوراید با پیشگیری از ایجاد پلاک های دندان و پوسیدگی دندان باعث تقویت مینای دندان می شوند.
ترکیباتی مانند منتول، اکالیپتوس و تایمول باعث از بین بردن باکتری های مولد عفونت و در نهایت سلامت لثه می شوند.
استفاده از دهان شویه با از بین بردن باکتری های ایجاد کننده عفونت باعث از بین رفتن بوی بد دهان می شوند. معمولا انواع رفع کننده بو ی دهان دارای الکل هستند.
دهانشویه ها معمولا حاوی ترکیبات آنتی باکتریال و همچنین ترکیبات طعم دهنده هستند. برخی از دهانشویه ها حاوی الکل هستند. استفاده از دهانشویه ممکن است برای برخی افراد باعث ایجاد عوارضی ناخوشایند شود.
الکل در دهانشویه به عنوان نگهدارنده و همچنین حلال ترکیبات دهانشویه استفاده می شود.
ترکیبی به نام سدیم لوریل سولفات در برخی خمیر دندان ها و دهانشویه ها استفاده می شود که باعث کف کردن محصول می شود. استفاده از دهانشویه های حاوی سدیم لوریل سولفات برای افرادی که درگیر آفت دهان هستند ممکن است اذیت کننده باشد و باعث درد بیشتر در ناحیه آفت شود. همچنین بیماران مبتلا به سرطان که در حال شیمی درمانی هستند ممکن است دچار آفت دهان باشند و استفاده از دهانشویه باعث عود درد ناشی از آفت شود.
در صورتی که غدد بزاقی دهان به اندازه کافی بزاق تولید نکنند ممکن است خشکی دهان ایجاد شود. در چنین شرایطی استفاده از دهانشویه حاوی فلوراید می تواند به بهبود شرایط کمک کند و این در حالی است که استفاده از دهان شویه هایی که حاوی الکل هستند باعث خشکی بیشتر دهان می شوند.
اگرچه برخی افراد احساس سوزش حین استفاده از دهانشویه را دوست دارند، برای برخی دیگر اسن حس اذیت کننده است. برخی محصولات دهانشویه ها حاوی 25 درصد الکل هستند که باعث ایجاد این حس به هنگام استفاده از دهانشویه میشود.
برخی از اثرات ناخوشایند دهانشویه ها مرتبط با الکل نیست که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد.
در حالت طبیعی دهان، حاوی مجموعه ای از میکروب های مفید و مضر است. استفاده از دهانشویه اگرچه باعث از بین رفتن باکتری های مولد بوی بد دهان می شود اما از طرفی باعث از بین رفتن باکتری های مفید دیگری که در هضم غذا کمک می کنند نیز می شود. بنابراین توصیه می شود از دهانشویه هایی استفاده کنید که خواص آنتی باکتریال ملایم تری دارند تا باکتری های مفید دهان را از دست ندهید.
یکی از عوارض شایع استفاده از دهان شویه رنگ گرفتن موقت دندان ها پس از استفاده از دهان شویه هایی است که حاوی کلروهگزیدین هستند. دهان شویه هایی که حاوی رنگ روشن هستند با احتمال بالاتری ممکن است باعث رنگ گرفتن دندان ها در مقایسه با دهان شویه های بی رنگ شوند.
معمولا دهانشویه ها دو تا سه سال قابل مصرف هستند. دهانشویه تاریخ گذشته حاوی الکل کمتر و یا فاقد الکل است که میزان اثرگذاری آن برای از بین بردن باکتری های مضر دهان را کاهش می دهد. همچنین سایر ترکیبات دهانشویه مانند هیدروژن پر اکسید و یا روغن های به کار رفته در محصول طی زمان ضعیف خواهند شد و اثرگذاری مناسبی را نخواهند داشت. بنابراین استفاده از دهانشویه تاریخ مصرف گذشته توصیه نمی شود.
شکل ظاهری دهانشویه تاریخ گذشته نیز از لحاظ رنگ و بو تغییر می کند. توجه داشته باشید که دهان شویه های خانگی تاریخ مصرف کوتاه تری دارند.
بسیاری از دهانشویه ها حاوی ترکیباتی مانند فلوراید هستند که برای اثرگذاری نیاز به زمان دارند. اگر بعد از استفاده از دهانشویه بلافاصله دهان خود را با آب بشویید ترکیبات موثر دهانشویه نیز شسته خواهند شد. بنابراین شستن دهان پس از استفاده از دهانشویه توصیه نمی شود.
اگر در موقعیتی قرار داشتید که خریداری دهانشویه مقدور نبود می توانید به عنوان جایگزین از دهانشویه های خانگی استفاده کنید.
برای تهیه دهانشویه خانگی می توانید به شیوه زیر عمل کنید.
داخل یک فنجان آب، یک قاشق چایخوری جوش شیرین ریخته، سپس 3 قطره روغن نعنا فلفلی به آن اضافه کنید. محلول تهیه شده را خوب هم بزنید و بعد استفاده کنید. می توانید این محلول را خارج از یخچال نگهداری کنید.
داخل یک فنجان آب فیلتر شده، دو قاشق چایخوری سرکه سیب بریزید. دهانشویه خانگی شما آماده مصرف است.
داخل یک فنجان آب فیلتر شده، 20 قطره از یکی از روغن های دارچین، میخک و یا نعناع فلفلی اضافه کنید، خوب هم بزنید و سپس استفاده کنید.
در صورتی که به دهان شویه دسترسی نداشتید می توانید از محلول آب نمک به عنوان جایگزین دهانشویه برای کمک به بهداشت و سلامت دهان و دندان استفاده کنید.
محلول آب نمک با بالا بردن pH باعث از بین بردن باکتری های مضر می شوند و می توانند به بهداشت دهان کمک کنند. توجه داشته باشید دهانشویه های درمانی حاوی ترکیباتی هستند که قاعدتا آب نمک جایگزین آن ها نبوده و به طور کلی بهتر است از دهانشویه استفاده کنید.
استفاده از دهانشویه در دوران بارداری بلامانع است و میتواند به رفع التهاب لثه ناشی از تغییرات هورمونی کمک کند.
با توجه به این که دهانشویه بزرگسالان دارای میزان بالایی از فلوراید و الکل است، استفاده از آن برای کودکان زیر 6 سال توصیه نمی شود. کودکان بالای 6 سال می توانند از دهانشویه های مخصوص کودکان استفاده کنند.
برای انتخاب و نگهداری دهانشویه مناسب برای فرزندتان حتما موارد زیر را در نظر بگیرید.
با توجه به این که احتمال قورت دادن الکل توسط کودکان وجود دارد، استفاده از دهان شویه های حاوی الکل برای کودکان توصیه نمی شود.
معمولا دهانشویه کودک دارای رنگ های شاد در طعم های دلخواه کودکان است و ممکن است کودکان تصور کنند دهانشویه محلول خوراکی است و اشتباها آن را قورت دهند. بنابراین حتما دهانشویه را خارج از دسترس کودکان قرار دهید.
آموزش نحوه استفاده از دهان شویه برای پیشگیری از خطر خورده شدن دهانشویه توسط کودکان بسیار مهم است. برای آموزش می توانید مقداری آب به کودک دهید و از او بخواهید آب را در دهان خود به نحوی که به تمام نواحی دهان و دندان برسد بچرخاند و آب را از دهان خارج کند. پس از اطمینان از آموزش کامل، می توانید مصرف دهانشویه را آغاز کنید.
برای اطمینان از استفاده حداقل 30 ثانیه از دهانشویه تایمر تنظیم کنید و در قالب بازی و مسابقه با کودک حداقل 30 ثانیه از دهانشویه استفاده کنید.
برای خرید محصولات دهانشویه کودک می توانید از موارد زیر استفاده کنید.
دهان شویه کودک حاوی کلسیم و پروتئین شیر میسویک
دهان شویه کودک 6 تا 12 سال ایرشا
دهان شویه کودک بالای 6 سال پاستا دل کاپیتانو
برای رفع دندان درد مهم ترین مرحله شناسایی علت درد است. اگر عفونت دندان باعث ایجاد درد دندان شده باشد، استفاده از دهانشوبه های آنتی باکتریال به کاهش درد کمک می کند. همچنین برخی دهانشویه ها حاوی ترکیبات حساسیت زدا هستند و بدین طریق باعث کاهش درد دندان می شوند.
دهانشویه های بهداشتی از انواع موثر در از بین بردن بوی دهان هستند و معمولا حاوی الکل هستند. ترکیبات از بین برنده باکتری ها در دهانشویه باعث از بین رفتن بوی بد دهان می شوند.
اگر مقدار کمی از دهانشویه اشتباها قورت داده شود مشکلی ایجاد نخواهد شد اما خوردن مقادیر بالاتر آن ممکن است باعث مسمومیت شود. از جمله علائمی که با خوردن دهانشویه ممکن است تجربه کنید خواب آلودگی، تهوع و دل پیچه است. در موارد بسیار نادر ممکن است مشکلات تنفسی و تشنج رخ دهد.
برخی از دهان شویه ها خصوصا انواع دارای کلروهگزیدین ممکن است باعث تغییر رنگ دندان ها به صورت موقت شوند. بنابراین اگر با هدف درمانی از دهانشویه استفاده میکنید بهتر است پس از اتمام دوره درمان مصرف را قطع کنید و برای ادامه مصرف با دندانپزشک معالج مشورت نمایید.
دهانشویه آنتی سپتیک دارای ترکیبات مبارزه کننده با باکتری های دهانی است. از جمله ترکیباتی که در دهان شویه های آنتی سپتیک جهت از بین بردن باکتری ها استفاده می شود، ایزومر های مختلفی از الکل است. از جمله محصولات آنتی سپتیک موجود در داروکده می توان به موارد زیر اشاره کرد.
دهانشویه کلرهگزیدین نوعی دهانشویه که توسط دندانپزشک جهت کاهش میزان باکتری تجویز می شود.
مطالعه ای در سال 2017 نشان داد که دهانشویه کلرهگزیدین موثرترین دهانشویه آنتی سپتیک است. دندانپزشکان برای درمان التهاب، تورم و خونریزی ناشی از عفونت لثه این نوع از دهانشویه را تجویز می کنند.
افرادی که از دهانشویه کلرهگزیدین استفاده می کنند ممکن است در طولانی مدت باعث ایجاد عوارض زیر شوند.
استفاده طولانی مدت از دهانشویه کلرهگزیدین ممکن است باعث رنگ گرفتن دندان ها، زبان و مواد ترمیمی دندان ها شود.
برخی مردم ممکن است تغییر در حس چشایی پس از استفاده طولانی مدت از دهانشویه کلرهگزیدین را تجربه کنند که معمولا موقت است. در موارد نادری ممکن است تغییر حس چشایی مدت زمان طولانی تری داشته باشد.
استفاده از دهانشویه کلرهگزیدین احتمال تشکیل پلاک ها و جرم های دندانی را افزایش دهد.
بهترین دهانشویه برای التهاب لثه انواع حاوی کلرهگزیدین است که به توصیه دندانپزشک می توانید شروع به مصرف کنید.
از بهترین دهانشویه ها برای التهاب لثه می توان به موارد زیر اشاره کرد.
دهانشویه کلرهگزیدین ایران ناژو
تمامی انواع دهانشویه ها با توجه به ترکیبات خوشبو کننده و همچنین ترکیبات از بین برنده باکتری های مولد بوی بد دهان می توانند باعث از بین رفتن بو دهان شوند.
از بهترین دهانشویه ها برای بوی بد دهان می توان به موارد زیر اشاره کرد.
محصولات دهانشویه قیمت مناسبی داشته و برای غالب افراد جامعه قابل خریداری است. قیمت محصولات بسته به تولید کننده، بسته بندی و ... متفاوت است.
برای خرید دهانشویه می توانید به سایت داروکده و گروه دهانشویه مراجعه کنید و انواع محصولات دهانشویه را مطالعه نمایید. همچنین برای دریافت مشاوره رایگان قبل، حین و بعد از خرید می توانید با کارشناسان مجرب مجموعه داروکده تماس حاصل فرمایید.
تالیف: محمد امین کربلائی طاهر دکتر داروساز و مهدیس برج خانی کارشناس ارشد بیوتکنولوژی
