کمبود ویتامین D و عوارض آن

کمبود ویتامین D یکی از مشکلات تغذیه رایج در تمام دنیا از جمله ایران است. مطالعات نشان داده اند که بیش از 80 درصد ایرانی ها از کمبود ویتامین D رنج می برند. در مطالعه ای که تحت عنوان برنامه ملی مراقبت و تغذیه NFNSP یا (National food and nutrition surveillance program) از سال 1392 توسط انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور و دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و با حمایت دفتر حمایت از کودکان سازمان ملل در 6 استان کشور روی کودکان و نوجوانان 5 الی 18 سال در حال انجام است، وضعیت نامطلوب ویتامین D در زمستان 93/2 درصد (64/8 درصد کمبود و 28/4 درصد عدم کفایت) و در تابستان 71/7 درصد (30/8 درصد کمبود و 40/9 در صد عدم کفایت) گزارش شده است.

مواجه کافی با نور مستقیم خورشید می تواند کل نیاز کودک به ویتامین D را تامین کند. مواجه نا کافی با نور خورشید و هوای آلوده منجر به کاهش سنتز پوستی ویتامین D می شود. منابع غذای ویتامین D بسیار محدود هستند. از جمله می توان به ماهی های چرب مانند کاد اشاره کرد که بومی ایران نیستند.

برای مطالعه بیشتر: ویتامین D3 و فوائد آن برای بدن

تظاهرات کلاسیک ویتامین D با عنوان راشیتیسم در کودکان و استئومالاسی در بزرگسالان شناخته می شود. بیماری که در نتیجه کاهش سطح سرمی کلسیم و فسفر و به دنبال آن اختلال در مینرالیزاسیون استخوان ها بروز می کند. در دهه های اخیر پیشرفت های صورت گرفته در بیولوژی مولکولی منجر به کشف نقش های خارج استخوانی ویتامین D در بدن و ارتباط کمبود ویتامین D با بیماری های مزمن مختلف شده است که از این جمله بیماری ها می توان به موارد زیر اشاره کرد. 

بیماری های قلبی عروقی شامل: ترومبوز وریدی، بیماری های قلبی، انفارکتوس میوکارد، هیپوتانسیون وضعی، دیلاتاسیون آئورت 

 بیماری های تنفسی شامل: برونشکتازی، آسم، عفونت های حاد تنفسی 

بیماری های متابولیک شامل: دیابت ملیتوس، نفروپتی دیابتی، بیماری های مزمن کلیوی

انواع عفونت ها برخی از انواع سرطان شامل: سرطان سینه، تخمدان، ریه و سرطان های دوران کودکی

مشکلات اسکلتی عضلانی شامل: کاهش توان عضلات، استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید، آرتریت دوران کودکی و نوجوانی

بیماری های مغز و اعصاب شامل: مولتیپل اسکلروزیس، کاهش توان شناختی، میاستنی گراو، مننژیومیلوسل، سر درد، سکته مغزی، افسردگی، برخی از بیماری های روحی و روانی

بیماری های دستگاه گوارش شامل: بیماری های التهابی روده (IBD)، هپاتیت مزمن، پانکراتیت و موارد دیگری از جمله پسوریازیس، اگزما و چاقی (ارتباط بین کمبود ویتامین D و بیماری های فوق در مقالات نمایه شده در Web of science از اوخر 2012 به بعد آمده است و از مقاله چاپ شده توسط Reid و همکاران در سال 2015 اقتباس شده است.)

با توجه به شیوع بالای کمبود ویتامین D و نقش های متعدد این ویتامین در بدن و ارتباط آن با بیماری های مختلف، پیشگیری از کمبود ویتامین D و درمان آن ضروری است. در گزارش برنامه ملی مراقبت و تغذیه، به لزوم استفاده از مکمل ویتامین D اشاره شده است. به نظر می رسد بهترین راه برای پیشگیری از کمبود ویتامین D در کودکان استفاده از مکمل باشد.