زین تیگو

فرآورده‌ی زین تیگو حاوی ریزوم زنجبیل، یک ضد تهوع بسیار مناسب می‌باشد که در زمان بروز تهوع میگرن، تهوع دوران بارداری، تهوع و استفراغ و سرگیجه‌ی بیماری حرکت (Motion sickness)، تهوع و استفراع ناشی از شیمی درمانی و تهوع و استفراغ ناشی از جراحی و استعمال داروهای بیهوشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترکیبات فعال موجود در این گیاه، شامل جینجرول‌ها و شوگائول‌ها به عنوان آنتاگونیست رسپتورهای سروتونین عمل نموده و با این مکانیسم سبب کاهش شدت تهوع و استفراغ ‌می‌‌گردد. علاوه بر این، زنجبیل با قابلیت کاهش درد و التهاب مفاصل، در کاهش علائم آرتریت مفید است. ترکیبات موجود در زنجبیل از طریق مهار آنزیم‌های موثر در ایجاد التهاب مانند سیکلواکسیژناز و لیپواکسیژناز و به دنبال آن کاهش سنتز پروستاگلاندین‌ها و لکوترین‌ها و همچنین مهار بیان ژن‌های کد کننده‌ی سیتوکاین‌ها و کموکاین‌ها در کاهش التهاب و درد نقش دارند.

دوز مصرفی و طول دوره مصرف بهتر است، توسط پزشک معالج تعیین گردد. در صورت عدم تجویز دوز مشخص، مصرف معمول این داروها به شرح ذیل می باشد: 

جهت رفع تهوع و استفراغ: 4 بار در روز، هر بار 1 تا 2 قرص میل شود.

جهت رفع استفراغ های ناشی از بیماری حرکت (حین مسافرت): 2 قرص 30 دقیقه قبل از حرکت و جهت ادامه درمان هر 4 ساعت 1 قرص مصرف گردد.

استفاده روزانه از زنجبیل در حد مقادیر غذایی ایمن است. استفاده روزانه و مداوم داروهای گیاهی و مکمل‌های حاوی زنجبیل تا 12 هفته، بدون عارضه گزارش شده‌است. در صورت تمایل به استفاده طولانی مدت در آرتریت، با پزشک و یا داروساز مشورت نمایید.

شروع اثربخشی به دوز مصرفی و علت تجویز بستگی داشته و از این رو متفاوت است. در مورد پیشگیری از تهوع و استفراغ و سرگیجه‌ی مرتبط با بیماری حرکت، زنجبیل تقریباً تأثیر فوری خواهد داشت و علائم بهبودی پس از 30 دقیقه مشاهده می‌شود. برای کاهش عوارض بیماری حرکت، بهتر است استفاده از فرآورده‌های حاوی زنجبیل 30 دقیقه قبل از سفر انجام شود و 4 ساعت بعد تکرار شود. برای تهوع بارداری، علائم معمولا در عرض 1 ساعت پس از تجویز فرآورده‌های زنجبیل کاهش ‌می‌‌یابد، اما بهتر است مصرف آن‌ها با مشورت پزشک و حداقل 4 روز ادامه یابد.

بر اساس مطالعات بالینی، بهترین اثرات زنجبیل در دوزهای زیر مشاهده ‌شده‌است: 

تهوع و استفراغ بارداری- روزانه 1 گرم پودر گیاه، در دوزهای منقسم 

کاهش تهوع، استفراغ و سرگیجه ناشی از بیماری حرکت- 0.5 تا 1 گرم پودر زنجبیل و یا 1 تا 2 گرم ریزوم تازه‌ی زنجبیل 

تهوع ناشی از شیمی درمانی- 1 تا 4 گرم پودر ریزوم زنجبیل

تهوع میگرن- 0.5 گرم پودر زنجبیل، هر 4 ساعت در صورت نیاز به تکرار

پیشگیری از تهوع بعد از جراحی- 1 گرم پودر گیاه، 1 ساعت قبل از عمل

دیسمنوره (قاعدگی دردناک)- 250 میلیگرم پودر ریزوم زنجبیل، 4 بار در روز، به مدت 3 روز از شروع قاعدگی 

کمک به درمان ‌هایپر لیپیدمی- 3 گرم  پودر گیاه در روز

آرتروز-250 میلیگرم عصارهی استاندارد زنجبیل، 4 بار در روز.

روماتیسم- 1 تا 2 گرم پودر زنجبیل در روز

مطالعات نشان می‌دهد که ترکیبات فعال موجود در زنجبیل به عنوان آنتاگونیست رسپتورهای سروتونین عمل نموده و با این مکانیسم سبب کاهش شدت تهوع و استفراغ می‌گردند.  نتایج پژوهش‌ها به اثرات قابل مقایسه‌ی زنجبیل با ویتامین B6 و یا دیمن هیدرینات در کاهش شدت تهوع و دفعات استفراغ، اشاره دارد. علیرغم اثرات مثبت مشاهده شده از زنجبیل در مطالعات بالینی، کمیسیون E استفاده از فرآورده‌های حاوی زنجبیل در بارداری را مجاز نمی‌داند. اما مطالعات حاضر نشان می‌دهد که استفاده از زنجبیل در دوزهای درمانی متداول در کاهش تهوع و استفراغ خفیف تا متوسط بارداری به ویژه در 16 هفته‌ی اول بارداری موثر است. با توجه به شواهدی که در زمينه کارآيی این گیاه در کاهش تهوع و استفراغ بارداری وجود دارد و همچنین، با توجه به این که تاکنون خطر جدی برای مادر و کودک و افزايش عوارض بارداری، بر اثر مصرف این گیاه در دوزهای معمول گزارش نشده‌است، به نظر می‌رسد می‌توان از زنجبیل در درمان عارضه شايع تهوع بارداری، با مشورت پزشک بهره برد. همچنین توصیه می‌شود دوز مصرفی روزانه از 1 گرم پودر ریزوم زنجبیل تجاوز نکند.

تهوع در بیماران سرطانی تحت درمان با داروهای شیمی درمانی، یکی از آزار دهنده‌ترین عوارض جانبی است. به طوری که برخی داروهای شیمی درمانی نظیر سیکلوفسفامید و سیس پلاتین می‌توانند به بروز بالای (تا  90 درصد) این عارضه منجر شوند. حالت تهوع ناشی از شیمی‌درمانی را می‌توان به سه مرحله‌ی تهوع پیش‌بینی‌ شده (قبل از شروع شیمی‌درمانی)، تهوع حاد (24 ساعت پس از شیمی‌درمانی) و تهوع تاخیری (24 ساعت تا 5 روز پس از شیمی‌درمانی) طبقه بندی کرد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل نشان داد که زنجبیل میزان بروز تهوع حاد را به میزان قابل توجهی کاهش ‌می‌‌دهد، اما اثرات آن بر تهوع تاخیری چشمگیر نیست و نیازمند بررسی‌های بیشتری است.

 زنجبیل از طریق مهار سنتز سیکلواکسیژناز و لیپواکسیژناز، موجب مهار بیوسنتز پروستاگلاندین‌ها و لکوترین‌ها ‌‌می‌‌شود و با دارا بودن اثرات ضد التهابی و ضد دردی ‌‌می‌‌تواند در بیماران مبتلا به استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید موثر باشد. در مبتلایان به آرتروز، استفاده از 250 میلی‌گرم عصاره‌ی استاندارد زنجبیل، 4 بار در روز و در روماتیسم، مصرف روزانه 1 تا 2 گرم پودر زنجبیل می‌تواند مفید باشد.

 نتایج حاصل از داده‌های بالینی نشان می‌دهد که زنجبیل با دارا بودن خاصیت ضدالتهابی و مهار سیکلواکسیژناز و به دنبال آن کاهش لکوترین و پروستاگلاندین در هر دو فرم خوراکی و موضعی، در تسکین درد دیسمنوره مؤثر است. با توجه به نتایج به‌دست آمده، شواهد معتبری مبنی بر تأثیر مثبت زنجبیل خوراکی بر کاهش درد و التهاب به ویژه در سه روز اول قاعدگی وجود دارد. حتی برخی مطالعات، اثرات مصرف زنجبیل در قاعدگی دردناک را مشابه با داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) گزارش کرده‌اند. همچنین مصرف زنجبیل در بهبودی برخی از علائم همراه با قاعدگی مانند خستگی، عصبانیت، گرفتگی عضلانی و دفع لخته نیز موثر بوده‌است.

استفاده از فرآورده‌های حاوی زنجبیل به تنهایی و یا همراه با سایر مکمل‌ها و یا داروهای تجویزی، می‌تواند در کاهش تهوع موثر باشد. اما، علیرغم اثرات مطلوب فرمولاسیون‌های متشکل از این گیاه همانند زین تیگو، جایگزینی آن با سایر داروهای تجویزی توسط پزشک مجاز نیست و باید طبق صلاحدید پزشک معالج و با ارزیابی شرایط بیمار انجام گیرد.

‌می‌‌توان از این فرآورده درکودکان بالاتر از 6 سال استفاده کرد. در موارد مربوط به تهوع ناشی از بیماری مسافرت و یا شیمی درمانی ‌می‌‌توان از زنجبیل استفاده نمود. در تحقیقات بالینی صورت گرفته، اثر ضد تهوع زنجبیل در کودکان تحت درمان با داروهای شیمی درمانی، به اثبات رسیده‌است.

دوز مجاز مصرف روزانه‌ی ایمن، برای پودر زنجبیل تا 4 گرم است. مصرف مقادیر بیش از 6 گرم در روز، می‌تواند منجر به زخم سطح اپیتلیوم معده و زخم معده شود. بنابراین باید از مصرف بیش از این مقدار، به ویژه با معده‌ی خالی پرهیز شود. با توجه به نامشخص بودن مقدار گیاه بکار رفته در تهیه‌ی هر قرص، اثرگذاری در دوز توصیه شده توسط شرکت سازنده و به منظور جلوگیری از بروز عوارض جانبی ناخواسته، بهتر است از مصرف بیش از مقادیر پیشنهادی اجتناب گردد، مگر در صورت صلاحدید پزشک معالج.

استفاده از این محصول در دوزهای معمول ایمن بوده و به ندرت باعث ایجاد عوارض می‌شود. اما در افرادی که حساسیت به زنجبیل دارند ممکن است واکنش‌های آلرژیک و مشکلات خفیف گوارشی نظیر نفخ، سوزش سردل و سوزش معده مشاهده شود که در این صورت باید مصرف دارو کم و یا در صورت ادامه‌ی حس ناخوشایند، قطع شود.

افراد مبتلا به اختلالات انعقادی و یا مصرف کنندگان داروهای ضدانعقادی و ضد پلاکتی پیش از مصرف این فرآورده با پزشک و یا داروساز مشورت نمایند .

بهتر است مصرف زین تیگو دو هفته پیش از جراحی، به دلیل افزایش احتمال خونریزی قطع گردد. البته ‌می‌‌توان بعد از جراحی به منظور کاهش تهوع و استفراغ ناشی از مصرف داروهای بیهوشی، با نظر پزشک، از زین تیگو استفاده نمود.

مصرف مقادیر زیاد زنجبیل در افرادی که داروهای ضدانعقادی و ضد پلاکتی (وارفارین، هپارین، آسپرین، کلوپیدوگرل و ...) داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک، پیروکسیکام،  ایندومتاسین و ...) مصرف می‌کنند، می‌تواند احتمال بروز خونریزی را افزایش دهد. از این رو بهتر است در صورت استفاده از داروهای فوق، قبل از مصرف زین تیگو، با پزشک خود مشورت نمایید و در طول مصرف نسبت به مشاهده‌ی علائمی نظیر افزایش خونریزی و کبودی بدون علت هوشیار باشید.

علاوه بر موارد گفته شده، در ادامه به تداخلاتی که ممکن است با احتمال کمتری رخ دهند، اشاره شده‌است. مصرف همزمان این فرآورده با برخی داروهای کاهنده قند خون نظیر گلی بنکلامید، گلی مپراید و رپاگلیناید ممکن است، باعث تشدید اثر دارو و بروز هیپوگلیسمی شود. از این رو می‌توانید در طول استفاده از زین تیگو و این داروها، قند خون خود را پایش نمایید. همچنین، مصرف همزمان زین تیگو با برخی داروهای مسدود کننده‌ی کانال کلسیمی نظیر نیفدیپین، وراپامیل و دیلتیازم، بهتر است با پایش فشار خون صورت گیرد.

بهتر است افراد حساس به زنجبیل، کودکان زیر 6 سال و مبتلایان به سنگ‌های صفراوی از این فرآورده استفاده نکنند.

کمیسیون E استفاده از فرآورده‌های حاوی زنجبیل در بارداری را مجاز نمی‌داند. اما مطالعات حاضر نشان می‌دهد که استفاده از زنجبیل در دوزهای درمانی متداول در کاهش تهوع و استفراغ خفیف تا متوسط بارداری به ویژه در 16 هفته‌ی اول بارداری موثر است. از این رو، با توجه به شواهد مرتبط با کارآيی زنجبیل در کاهش تهوع و استفراغ بارداری و عدم وجود مستنداتی که به خطرات مصرف دوزهای معمول اشاره داشته باشند، می‌توان از فرآورده‌های حاوی زنجبیل مانند زین تیگو، در درمان عارضه شايع تهوع بارداری، با مشورت پزشک بهره برد.

گردآوری شده توسط تیم علمی‌مجله‌ی داروکده