وبا، علل، پیشگیری و درمان

وبا یک بیماری عفونی است که باعث اسهال آبکی شده و به دلیل از دست دادن مایع، بدن دچار کم آبی شده و در صورت عدم درمان به موقع موجب مرگ بیمار می شود. این بیماری از طریق نوشیدن آب آلوده و یا خوردن غذای آلوده به عامل این بیماری به وجود می آید. عامل بیماری باکتری با نام ویبریو کلرا می باشد.

بیماری وبا در دهه 1800 میلادی در آمریکا همه گیر شد. شیوع بیماری قبل از وجود سیستم مدرن فاضلاب و تصفیه آب اتفاق افتاد و علت شیوع آن استفاده از آب آلوده بود . اما امروزه خوشبختانه با رشد بهداشت تعداد موارد ابتلا به این بیماری کاهش یافته است. مثلا در ایالات متحده آمریکا سالانه حدود 10 مورد از بیماری وبا شناسایی و گزارش می شود که نیمی از آنها در مسافرت به خارج از آمریکا آلوده شده اند . لازم به ذکر است که موارد بسیار کمی از بیماران هم به دلیل مصرف غذاهای دریایی آلوده به این بیماری دچار شده اند.

متاسفانه هنوز هم بیماری وبا در برخی نقاط دنیا مشکل جدی محسوب می شود. حداقل سالانه 150 هزار مورد ابتلا به این بیماری به سازمان بهداشت جهانی گزارش می شود. این بیماری اغلب در نقاطی که بهداشت ضعیف دارند و سیستم دفع فاضلاب در آنجا نامناسب است، نقاطی که دارای جمعیت زیاد است و همچنین مناطقی که دچار خشکسالی و قحطی هستند و در گیر جنگ می باشند بیشتر مشاهده می شود.
بخش هایی از آفریقا، آسیای جنوبی و آمریکای لاتین مناطقی هستند که بیشترین شیوع وبا در آنجا مشاهده می شود. اگر قصد سفر به چنین مناطقی دارید لازم است قبل از سفر به دقت روش های پیشگیری از وبا را مطالعه کرده و در مورد این بیماری اطلاعات کافی داشته باشید.

علل وبا
ویبریو کلرا یا همان باکتری عامل وبا اغلب در آب یا غذای آلوده وجود دارد. آب یا غذا اغلب به وسیله فرد مبتلا به بیماری آلوده می شود. منابع آلودگی عبارتند از:
-ذخایر آب که به باکتری آلوده هستند.
-یخ های صنعتی تولید شده با آب آلوده
-غذاها و نوشیدنی های دست ساز که به وسیله دوره گرد ها به فروش می رسند.
-سبزیجانی که با آب آلوده به فاضلاب آبیاری می شوند.
-ماهی و غذاهای دریایی خام یا نیم پخت که از آب های آلوده صید شده اند.
هنگامی که فردی آب یا غذای آلوده مصرف کند باکتری عامل وبا در روده ها سمی از خود ترشح می کند که باعث ایجاد اسهال شدید می گردد.

علائم وبا
علائم وبا ممکن است از چند ساعت پس از آلوده شدن به باکتری تا 5 روز پس از آن مشاهده شود. اغلب اوقات علائم متوسط هستند اما گاهی اوقات می توانند شدید نیز باشند. حدودا یک نفر از 20 نفر بیمار مبتلا به وبا دچار اسهال شدید آبکی همراه با تهوع می شود که به سرعت منجر به کم آبی بدن می گردد. هر چند بسیاری از افراد ممکن است دچار علائم خفیف بیماری و یا حتی بدون علامت باشند اما این افراد عامل انتقال بیماری محسوب می شوند.

بیشتر بخوانید: اسهال و ویروس های گوارشی

علائم و نشانه های کم آبی بدن عبارتند از:
-افزایش ضربان قلب
- از بین رفتن خاصیت کشسانی پوست (در فرد سالم پوست پس از فشار نوک انگشت به سرعت به حالت اولیه خود باز می گردد اما در فردی که دچار کم آبی می باشد این حالت بسیار کند و آهسته اتفاق می افتد.)
-خشکی مخاط شامل داخل دهان، گلو، بینی و پلک ها
-فشار خون پایین
-تشنگی
-انقباض عضلات
چنانکه کم آبی بدن به سرعت جبران نشود ممکن است فرد در عرض چند ساعت دچار شوک و حتی مرگ شود.

پیشگیری از وبا
با وجود اینکه واکسن وبا تولید شده است اما سازمان بهداشت جهانی به طور معمول تلقیح آن را توصیه نمی کند. زیرا این واکسن روی نیمی از افراد بی اثر است و علاوه بر این تاثیر آن فقط برای چند ماه باقی می ماند. یکی از مهمترین نکات برای پیشگیری از وبا استفاده از آب سالم تصفیه شده، آب های بسته بندی شده سالم و جوشاندن آب می باشد.

برای مصارف زیر حتما از آب جوشیده و یا تصفیه شده استفاده کنید:
-نوشیدن
-تهیه غذا و انواع نوشیدنی ها
- درست کردن یخ
-مسواک زدن
-شستشوی دست ها و صورت
-شستشوی ظروف غذا خوری که برای تهیه و خوردن غذا از آنها استفاده می کنید.
-شستشوی میوه ها و سبزیجات
برای پاکسازی آب از باکتری عامل وبا باید آن را حدود 1 تا 3 دقیقه بجوشانید و یا با استفاده از مواد شیمیایی آن را تصفیه کنید. (البته این کار برای مواقعی است که شک به آلودگی آب شهری وجود داشته باشد و یا جایی باشید که به آب عاری از باکتری دسترسی نداشته باشید)

برخی دیگر از کارهایی که برای پیشگیری از وبا باید انجام دهید شامل موارد زیر است:
-شیر و لبنیات غیر پاستوریزه را به هیچ وجه مصرف نکنید.
-میوه ها را حتی الامکان پوست کنده و سبزیجات را ضد عفونی کنید.
-از مصرف غذاهای دریایی خام یا نیم پخته اجتناب کنید.

درمان وبا
اگر دچار اسهال آبکی و حالت تهوع هستید و چنانچه اخیرا به مناطقی که وبا در آنجا شایع بوده سفر داشته اید و یا غذای دریایی خام یا نیم پخت مصرف کرده اید و پس از ان دچار اسهال آبکی شده اید حتما فورا به مراکز درمانی مراجعه کنید. وبا کاملا و به راحتی قابل درمان است اما از آنجایی که کم آبی بدن ناشی از وبا خیلی سریع اتفاق می افتد چنانچه به موقع به پزشک مراجعه نکنید و تحت درمان قرار نگیرید به سرعت فرصت را از دست داده و ممکن است دچار مشکل شوید. مهمترین اقدام درمانی برای بیمار جبران کم آبی بدن است.
این مسئله به شدت و درجه کم آبی بدن بستگی دارد. در بیماری ملایم ممکن است فقط درمان خوراکی مثل او آر اس تجویز شود ولی در موارد متوسط تا شدید بیمار باید تحت سرم درمانی قرار گیرد. پس از جبران کم آبی بدن اقدام بعدی تجویز آنتی بیوتیک مناسب است تا باکتری های عامل بیماری را از بین برده و به درمان کمک کند.