خطرات و عوارض جراحی لاغری | بایدها و نبایدها

تمام اعمال جراحی از جمله جراحی لاغری خطراتی را به همراه دارند. در صورتی که شما کاندیدای عمل لاغری باشید، جراح شما تمام عوارض احتمالی کوتاه مدت و بلند مدت جراحی لاغری را به شما توضیح می‌دهد و پاسخگوی تمامی سوالات شما در این زمینه خواهد بود. تلاش ما نیز در این مقاله بر این است که شما را تا حدودی با عوارض جراحی لاغری آشنا کنیم.

جراحی لاغری چیست و مناسب چه کسانی است؟

جراحی لاغری یا جراحی چاقی عبارتی است که برای توصیف انواع جراحی‌های کاهش وزن مانند اسلیو معده، بای پس معده، بای پس روده و عمل لاغری بالن معده به کار می‌رود. جراحی لاغری از طریق تغییر در ساختار دستگاه گوارش شما به درمان چاقی کمک می‌کند. این تغییرات به محدود کردن مقدار غذایی که می‌توانید میل کنید، منجر می‌شوند. عمل لاغری هم‌چنین می‌تواند بر هورمون‌های گرسنگی و اشتها تاثیر بگذارد.

جراحی لاغری زمانی انجام می‌شود که رژیم غذایی و فعالیت بدنی در کاهش وزن موثر نبوده باشند و یا اینکه به دلیل وزن بالا سلامتی فرد در معرض خطر جدی قرار گرفته باشد. برخی از انواع عمل لاغری مقدار غذا خوردن را کاهش می‌دهند و برخی دیگر با کاهش توانایی بدن در جذب مواد مغذی کار می‌کنند. برخی اعمال جراحی کاهش وزن نیز به هر دو روش عمل می‌کنند.

انجام جراحی لاغری در تمام افراد مبتلا به چاقی توصیه نمی‌شود و کاندیداهای جراحی لاغری گروه خاصی از افراد را شامل می‌شوند. تشخیص این امر که آیا شما کاندیدای عمل لاغری هستید یا خیر بر اساس اصولی مشخص و نهایتا توسط پزشک شما صورت می‌گیرد.

شایع‌ترین خطرات و عوارض جانبی بعد از جراحی لاغری چیست؟

در ادامه به شرح برخی از عوارض جراحی لاغری می‌پردازیم؛ لازم به ذکر است که همه عوارضی که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم لزوما در تمامی افرادی که تحت عمل جراحی لاغری قرار می‌گیرند بروز نمی‌کنند. هم‌چنین قبل از انجام جراحی لاغری مزایا و معایب این عمل توسط پزشک شما مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

جراحی لاغری و رفلاکس اسید معده

رفلاکس اسید معده بعد از عمل اسلیو معده (sleeve gastrectomy) یکی از موضوعاتی است که اغلب در بین جراحان عمل لاغری مورد بحث قرار می‌گیرد. سوزش سر دل یک احساس یا درد ناراحت‌کننده در قفسه سینه (درست در پشت استخوان جناغ سینه) است. علت این موضوع بازگشت اسید ترشح شده در معده به مری (رفلاکس اسید) است.

پس از اسلیو معده، حجم معده به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد و در هر وعده تنها می‌تواند 100 تا 300 میلی‌لیتر غذا یا مایعات را در خود جای دهد. بنابراین، فشار در معده به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. اسفنکتر تحتانی مری (LES) معمولا می‌تواند از حرکت محتویات معده به مری جلوگیری کند. با این حال، با فشار بالاتر ایجاد شده پس از عمل اسلیو معده، مقداری از محتویات یا اسید معده به مری بازمی‌گردد و باعث رفلاکس می‌شود.

عمل لاغری و خطرات مرتبط با بیهوشی

از آنجایی که خطر بیهوشی و جراحی در بیماران چاق بیشتر از افراد با وزن نرمال است، متخصصان بیهوشی باید با مدیریت بالینی بیماران در جراحی لاغری آشنا باشند. القا و حفظ بیهوشی، اکسیژن‌رسانی، مدیریت درد و کنترل عوارض بعد از عمل لاغری از جمله مواردی هستند که توسط متخصصانی که بر جراحی لاغری شما نظارت دارند، مد نظر قرار می‌گیرند.

حالت تهوع و استفراغ مزمن بعد از جراحی لاغری

حالت تهوع و استفراغ بعد از جراحی لاغری می‎تواند نشانگر عدم رعایت صحیح رژیم غذایی یا مشکلی بالقوه باشد. اگر این عوارض پس از خوردن غذایی جدید رخ داد، قبل از امتحان مجدد آن ماده غذایی چند روز صبر کنید. ممکن است لازم باشد به طور موقت غذاهای مایع یا پوره بیشتری مصرف کنید.

تند غذا خوردن، بیش از حد غذا خوردن و جویدن ناکافی غذا نیز ممکن است باعث تهوع یا استفراغ شود. به معده خود به مدت 2 تا 4 ساعت استراحت دهید و سپس مجددا شروع به غذا خوردن نمایید. در صورتی که این مشکل ادامه داشت، با جراح خود تماس بگیرید تا ایشان بررسی‌های لازم را انجام داده و شما را در این زمینه راهنمایی نمایند.

اتساع مری

اتساع مری یک عارضه جدی پس از عمل لاغری حلقه معده (LAGB) است و به نظر می‌رسد که موجب اختلال در کاهش وزن موثر می‌گردد. علاوه بر این، اتساع درمان نشده می‌تواند باعث آسیب طولانی مدت به مری شود. بنابراین، انجام رادیوگرافی با توصیه پزشک حتی در بیماران بدون علامت، بعد از عمل لاغری حلقه معده، پیشنهاد می‌شود. هم‌چنین در صورت بروز اتساع مری می‌بایست به منظور رفع این عارضه بر اساس دستورالعمل پزشک خود عمل نمایید.

ناتوانی در خوردن غذاهایی خاص بعد از جراحی لاغری

پس از جراحی لاغری نیاز به رعایت رژیم غذایی خاصی وجود دارد. رژیم غذایی بعد از جراحی لاغری توسط کارشناس تغذیه تنظیم می‌شود و کارشناس تغذیه و جراح پاسخگوی تمامی سوالات شما در این خصوص خواهند بود.

عمل لاغری و ریسک عفونت

گاهی اوقات زخم‌های ناشی از جراحی لاغری ممکن است در حین بهبود عفونی شوند. علائم عفونت زخم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

- درد در داخل یا اطراف زخم

- پوست قرمز، گرم و متورم

- چرک بیرون آمده از زخم

اگر فکر می‌کنید زخم شما ممکن است عفونی شده باشد، با پزشک خود تماس بگیرید. ایشان ممکن است یک دوره آنتی‌بیوتیک برای شما تجویز نمایند.

جراحی لاغری و انسداد معده

انسداد به دنبال عمل لاغری به ندرت رخ می‌دهد و در صورت بروز اغلب در بخشی از معده به نام فاق گوشه‌دار (incisura angularis) اتفاق می‌افتد. علائم انسداد می‌تواند شامل مواردی چون تهوع، استفراغ، دیسفاژی، درد شکم، رفلاکس، عدم تحمل غذا و یا کاهش وزن سریع باشد.

در صورت ادامه‌دار شدن و یا تشدید هر یک از علائم مذکور توصیه می‌شود پزشک خود را مطلع سازید تا در صورت نیاز اقدامات درمانی مورد نیاز توسط ایشان انجام شود.

افزایش وزن و یا شکست در کاهش وزن پس از جراحی‌ های لاغری

نرسیدن به وزن هدف و یا بازگشت وزن از بزرگترین نگرانی‌های افراد پس از عمل لاغری است. لازم است بدانیم که جراحی لاغری شکم پاسخی قطعی برای کاهش وزن و رسیدن به وزن مطلوب نیست. در کنار انجام جراحی لاغری در افرادی که کاندید مناسب عمل لاغری هستند، آموزش، پیگیری (follow-up)، ارزیابی‌های تغذیه‌ای مداوم، حمایت‌های روان‌شناختی و ارتباط مستمر با کارشناس تغذیه از الزامات رسیدن به بهترین نتایج به شمار می‌روند.

خطرات و عوارض طولانی مدت جراحی لاغری

جراحی لاغری در برخی بیماران خطرات و عوارض طولانی مدتی را به همراه دارد که در ادامه به شرح این عوارض می‌پردازیم:

سندرم دامپینگ بعد از جراحی لاغری

سندرم دامپینگ به گروهی از علائم مانند اسهال، حالت تهوع و احساس سبکی سر یا خستگی بعد از غذا گفته می‌شود که در اثر تخلیه سریع معده به وجود می‌آیند. تخلیه سریع معده وضعیتی است که در آن غذا به سرعت از معده به دوازدهه (دئودنوم) منتقل می‌شود. علائم سندرم دامپینگ زودرس در عرض 30 دقیقه بعد از خوردن غذا بروز می‌کنند، در حالی که علائم سندرم دامپینگ دیررس 1 تا 3 ساعت بعد از وعده غذایی خود را نشان می‌دهند.

پزشکان سندرم دامپینگ را با توصیه به تغییراتی در رژیم غذایی، دارو درمانی و در برخی موارد با جراحی درمان می‌کنند. بسیاری از افراد مبتلا به سندرم دامپینگ، علائم خفیفی دارند که به مرور زمان با تغییراتی ساده در غذا خوردن و رژیم غذایی بهبود می‌یابند.

جراحی لاغری و افت قند خون

هیپوگلیسمی (افت قند خون) یکی از عوارض جراحی چاقی است و شایع‌ترین علت آن افت قند خون پس از غذا به دنبال سندرم دامپینگ است. این عارضه در اوایل دوره بعد از جراحی لاغری رخ می‌دهد و معمولا با ایجاد تغییراتی در تعداد وعده‌های غذایی، اصلاح رژیم غذایی و در برخی موارد با دارو درمانی بهبود می‌یابد.

سوء تغذیه ناشی از عمل لاغری

جراحی لاغری می‌تواند جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در غذا را برای روده دشوار کند، از این رو خطر ابتلا به سوء تغذیه بعد از جراحی لاغری شکم وجود دارد. علائم ناشی از سوء تغذیه ممکن است همیشه آشکار نباشند، با این وجود علائم احتمالی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

- احساس خستگی یا کمبود انرژی همیشگی

- تنگی نفس

- ضربان قلب قابل توجه (تپش قلب)

- رنگ‌پریدگی

- احساس گزگز (سوزن سوزن شدن)

- احساس ضعف

داشتن یک رژیم غذایی متعادل می‌تواند خطر ابتلا به سوء تغذیه را کاهش دهد، ولی بیشتر افراد بعد از جراحی لاغری نیاز به دریافت مکمل‌های تغذیه‌ای نیز دارند. پس از جراحی لاغری، سطح ویتامین‌ها و مینرال‌ها در بدن شما از طریق تست‌های آزمایشگاهی خون منظم سنجیده می‌شود، بنابراین هرگونه مشکلی در این زمینه قابل تشخیص و درمان خواهد بود.

زخم بعد از جراحی لاغری

زخم می‌تواند پس از انواع جراحی کاهش وزن، به ویژه پس از جراحی بای پس معده، و در هر بازه زمانی (زودرس یا دیررس) ایجاد شود. فراوانی ایجاد زخم به دنبال عمل بای پس معده (RNY bypass) کم (معمولا کمتر از 16 درصد) است.

بروز زخم معده بعد از جراحی چاقی دردناک و آزاردهنده است. ناراحتی گوارشی و از دست دادن خون می‌تواند سطح انرژی شما را کاهش دهد و شما را در رسیدن به اهداف کاهش وزن با چالش مواجه کند. جراح شما می‌تواند از راهکارهایی به منظور کاهش احتمال ایجاد زخم استفاده کند. علاوه بر این، خوشبختانه شما نیز با رعایت برخی توصیه‌های ساده می‌توانید تا حد امکان از ایجاد زخم معده بعد از عمل لاغری پیشگیری کنید:

- از رژیم غذایی مغذی و مناسب تنظیم شده توسط کارشناس تغذیه پیروی کنید.

- از مصرف غذاهایی که موجب ایجاد درد معده می‌شوند، پرهیز نمایید.

- به منظور هیدراته ماندن، مایعات (به ویژه آب) زیاد بنوشید.

- از مصرف الکل خودداری نمایید.

- از استعمال دخانیات و فرآورده‌های تنباکو پرهیز کنید.

- سطوح استرس خود را تا حد امکان مدیریت کنید.

- داروهای تجویز شده توسط جراحتان را به منظور کمک به محافظت از پوشش معده مصرف نمایید.

در مجموع می‌توان گفت که به طور کلی بهترین راه برای جلوگیری از زخم معده پس از جراحی بای پس معده، رعایت دقیق دستورالعمل‌های جراح است. در مورد هرگونه علامت مرتبط با زخم معده هوشیار باشید و چنانچه در این زمینه نگران هستید، با پزشک خود تماس بگیرید.

انسداد روده به دنبال جراحی لاغری

گاهی اوقات معده یا روده کوچک ممکن است پس از جراحی لاغری باریک یا مسدود شود. این اتفاق می‌تواند در نتیجه عوارض جانبی جراحی مانند جای زخم و کاهش جریان خون به محل رخ دهد. انسداد می‌تواند باعث عوارضی چون گیر کردن غذا و پیچ‌خوردگی روده شود و علائم زیر را به دنبال داشته باشد:

- مشکل بلع

- استفراغ

- درد شکم

- تغییر عادات اجابت مزاج و کاهش دفعات دفع مدفوع

در صورت بروز این علائم در اسرع وقت با پزشک تماس بگیرید. ممکن است نیاز به برطرف کردن انسداد از طریق آندوسکوپی وجود داشته باشد.

خرد کردن غذا به تکه‌های کوچک، جویدن کامل غذا و پرهیز از نوشیدن مایعات طی وعده‌های غذایی می‌تواند به کاهش خطر بروز انسداد کمک کند.

عمل لاغری و فتق

بیشتر بیمارانی که تحت عمل لاغری قرار می‌گیرند، دچار فتق نمی‌شوند. با این وجود، از آنجایی که احتمال بروز این عارضه وجود دارد، بیماران می‌بایست در رابطه با علائم فتق آگاه باشند و در صورت بروز این علائم به پزشک مراجعه کنند. از جمله علائم فتق می‌توان به درد موضعی شکم، برآمدگی قابل توجه، حالت تهوع و استفراغ اشاره کرد.

جراحی لاغری و سنگ کیسه صفرا

به طور معمول از هر 10 بیماری که تحت عمل جراحی لاغری قرار می‌گیرند، یک نفر بعدا به دلیل ابتلا به سنگ کیسه صفرا نیاز به برداشتن کیسه صفرا پیدا می‌کند. علل اصلی ابتلا به سنگ کیسه صفرا، کاهش وزن سریع و تغییر در گردش اسیدهای صفراوی پس از عمل لاغری است. سنگ‌های صفراوی مشکل‌ساز معمولا طی دو سال اول پس از جراحی لاغری ایجاد می‌شوند. پس از این بازه زمانی، خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی کاهش یافته و با میانگین جمعیت تفاوتی نخواهد داشت.

کلام آخر

در حالی که جراحی لاغری می‌تواند فواید بسیاری داشته باشد، همه انواع جراحی‌های کاهش وزن، جراحی‌های بزرگی هستند که می‌توانند خطرات و عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشند. علاوه بر این، جراحی لاغری همیشه نتیجه مطلوب شما را به همراه نخواهد داشت.

اصلاح سبک زندگی (به عنوان مثال داشتن فعالیت فیزیکی منظم و پیروی از یک رژیم غذایی مناسب) برای دستیابی به نتیجه مطلوب پس از عمل لاغری ضرورت دارد. به منظور حصول بیشترین اثربخشی و مواجهه با کمترین عوارض جراحی لاغری و کنترل این عوارض در صورت بروز، لازم است وضعیت شما مرتبا توسط کارشناس تغذیه و پزشک معالجتان پیگیری شود.