ارزیابی اثرات تریفالا در کنترل علائم سندرم روده تحریک پذیر (IBS)

سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، نوعی اختلال در عملکرد دستگاه گوارش می‌باشد که با علائمی مانند نفخ، درد یا ناراحتی در شکم و تغییر در الگوی حرکات روده همراه است. این بیماری زنان را بیشتر از مردان مبتلا می‌کند و به 4 زیر گروه تقسیم بندی می‌شود:
IBS با یبوست غالب
IBS با اسهال غالب
IBS با اسهال و یبوست متناوب 
IBS بدون نوع، برای افرادی که در انواع بالا قرار نمی‌گیرند.
برخی از افراد مبتلا به IBS علائم جزئی دارند. با این حال علائم، در برخی دیگر قابل توجه است و می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را به طرز چشم‌گیری تحت تأثیر قرار دهد. برخی تغییرات در شیوه زندگی می‌تواند تا حد زیادی به کنترل علائم در مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر کمک کند. مواردی همچون مدیریت رژیم غذایی (افزایش فیبر به رژیم غذایی، مصرف آب کافی، کاهش مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار و الکل، خوردن وعده‌های غذایی کوچک تر و اجتناب از مصرف غذاهای سرخ شده یا تند)، کنترل اضطراب و استرس و داشتن برنامه ورزشی منظم، از این قبیل اقدامات موثر هستند. علاوه بر موارد گفته شده، استفاده از مکمل‌های پروبیوتیک و برخی از فرآورده‌های گیاهی، می‌تواند در رفع برخی علائم IBS اثرگذار باشد.

با توجه به سابقه درخشان استفاده از گیاهان دارویی در درمان بسیاری از بیماری‌ها، بهره جستن از این منابع، جهت دستیابی به درمانی برای کنترل علائم IBS، منطقی به نظر می‌رسد. در این بین، استفاده از فرآورده‌های گیاهی که برای سالیان متمادی استفاده شده‌اند و کارآیی و ایمنی آن‌ها به اثبات رسیده‌ است، می‌تواند جالب توجه باشد.
فرآورده‌ی آلتوهلث تریفالا، محصولی از شرکت داروسازی فاران شیمی و حاوی 750 میلی‌گرم عصاره‌ی تریفالا در هر قرص می‌باشد. این فرآورده، با دارا بودن فرمولاسیونی گیاهی به عنوان یک محصول تخصصی در جهت بهبود علائم سندرم روده تحریک پذیر، کمک به رفع یبوست و کمک به کاهش وزن بکار می‌رود. 

برای مشاهده مکمل آلتوهلث تریفالا  اینجا کلیک کنید.

تریفالا از میوه‌های خشک سه گیاه دارویی هندی به نام های Haritaki یا هلیله (Terminalia chebula)، Amalaki یا آمله (Phyllanthus emblica) و Bibhitaki یا بلیله (Terminalia bellirica) با نسبت‌های مساوی تهیه می‌شود و یک داروی گیاهی نام آشنا در طب آیورودا است. آیورودا، یکی از کهن ترین سیستم‌های پزشکی در جهان، با ریشه‌های تاریخی در شبه قاره‌ی هند است. این کلمه‌ی سانسکریت به معنای دانش زندگی یا علم سلامتی کامل است که بر پیشگیری از بیماری‌ها و ارتقای سلامت تاکید دارد. بر طبق تقسیم بندی آیورودا، داروی تریفالا به یکی از اجزای هشت گانه‌ی طب که در ارتباط با طول عمر و جوان سازی است، تعلق دارد. علاوه بر این، طب آیورودیک از تریفالا به عنوان رکن اساسی درمان دستگاه گوارش یاد می‌کند. 

علاوه بر آیورودا، تریفالا در طب سنتی ایران نیز حائز اهمیت است و آن گونه که از کتب طب سنتی بر می‌آید، تریفالا در ایران، به نام اُطریفل صغیر شناخته می‌شود و اجزای سازنده‌ی آن همان طور که پیش از این گفته شد، به هلیله، آمله و بلیله شهرت دارند. بر طبق منابع معتبر سنتی، اُطریفل صغیر، اثرات مفیدی بر سلامتی بدن دارد و به عملکرد بهتر دستگاه گوارش کمک ‌می‌نماید. شیخ الرئیس ابوعلی سینا در کتاب قانون، اُطریفل صغیر را در جهت تقویت معده و هضم بهتر غذا و کمک به درمان چاقی، مناسب دانسته‌ است. علاوه بر این، اثرات مثبت این فرآورده در بسیاری از منابع معتبر طب سنتی همچون قرابادین اعظم، تحفه‌ی حکیم مومن و قرابادین کبیر ذکر شده‌است. این فرآورده در طب شرق، علاوه بر استعمال به عنوان یک داروی مستقل، به عنوان پایه در فرمولاسیون‌های دارویی کاربرد داشته‌است. بدین ترتیب که با افزوده شدن گیاهانی مانند اسطوخودوس، افتیمون، جوزهندی، گشنیز و ... به آن، داروهای جدیدی با خواص درمانی متنوعی بدست می‌آید. 
تریفالا سرشار از تانن‌ها (گالیک اسید، الاژیک اسید و چبولینیک اسید)، فلاونوییدها (کوئرستین و لوتئولین)، اسیدهای چرب (لینولئیک اسید و اولئیک اسید)، آسکوربیک اسید و سایر ترکیبات فیتوشیمیایی است و تاکنون اثرات بیولوژیکی متعددی از آن گزارش شده‌است. برخی از این اثرات عبارتند از: فعالیت آنتی اکسیدانی، ضد التهابی، ضد میکروبی، تعدیل عملکرد سیستم ایمنی، ضد سرطانی، پیشگیری از پوسیدگی دندان، ضد تب، ضد تصلب شرایین و محافظت قلبی- عروقی. همچنین، آثار درمانی استفاده از تریفالا در یبوست مزمن و سندرم روده‌ی تحریک پذیر گزارش شده‌است. 
در ادامه به ارزیابی اثرات تریفالا در کنترل علائم سندرم روده‌ی تحریک پذیر می‌پردازیم.

اثرات تریفالا در بهبود یبوست مزمن 
داده‌های حاصل از مطالعات نشان می‌دهد که استفاده 7 روزه از تریفالا با کمک به بهبود هضم، افزایش حرکات روده و کاهش کرامپ‌های روده‌ای در بیماران با یبوست عملکردی موثر است. همچنین نشان‌داده شده‌است که درمان طولانی ‌مدت (45 روزه) با این فرآورده، تعداد، فراوانی و قوام مدفوع را بهبود بخشیده و درد شکم و نفخ را در بیماران کاهش می‌دهد. به نظر می‌رسد که تریفالا را می‌توان در خط اولیه درمان، برای بیماران با اختلال حرکتی روده‌ها مفید دانست.

اثرات تریفالا در بهبود اسهال 
چندین مطالعه نیز به اثرات ضد اسهالی تریفالا اشاره دارند. به عنوان مثال می‌توان به مطالعه بر روی اسهال القا شده توسط روغن کرچک در موش‌ها اشاره کرد که با مصرف تریفالا بهبود یافت. حضور ترکیبات فیتوشیمیایی نظیر آلکالوییدها، فلاونوییدها، تانن‌ها، ترپن‌ها و سزکوئی ترپن‌ها می‌تواند دلیلی بر اثرات ضد اسهال، ضد ترشحی و ضد انقباضی تریفالا باشد.

تریفالا و میکروبیوم روده
میکروبیوتای روده می‌تواند با ارتقای عملکرد ایمنی، از میزبان در برابر پاتوژن‌های مهاجم محافظت کند و همچنین به جذب مواد مغذی کمک کند. تغییرات کمی و یا کیفی در ترکیب میکروبیوتای روده‌ای می‌تواند در عملکرد روده‌ای، اختلال ایجاد کند. وجود همبستگی میان فراوانی جمعیت میکروبی خاص و بروز مشکلات گوارشی تایید شده‌است. به عنوان مثال، تصور می‌شود که افزایش در بیفیدوباکتریوم با برخی علائم روده‌ای مانند نفخ، ارتباط منفی دارد. پلی فنول‌های تریفالا مانند گالیک اسید و کوئرستین، می‌توانند میکروبیوتای روده انسان را با ترویج رشد گونه‌های مفید بیفیدوباکتریوم و لاکتوباسیلوس و مهار رشد میکروارگانیسم‌های نامطلوب روده مانند برخی گونه‌های اشریشیا کلی، تعدیل کنند. علاوه بر این، ترکیباتی نظیر چبولینیک اسید و یا الاژیک اسید، توسط میکروبیوتای روده انسان به متابولیت‌های فعال مختلف، از جمله یورولیتین‌ها تبدیل می‌شوند، که با تولید ترکیبات ضد التهابی و جلوگیری از آسیب‌های اکسیداتیو، فرآیند التهابی را کنترل می‌کنند.
تریفالا با اعمال تغییرات مثبت در میکروبیوتای روده، ممکن است راهکاری تازه در بازیابی میکروبیوم‌های روده‌ای در بیماران با عملکرد ضعیف دستگاه گوارش، مانند مبتلایان به IBS باشد.

اثرات تریفالا در مقابله با استرس
اختلالات اضطرابی، افسردگی و استرس‌های روانی نقش مهمی در شروع و تداوم علائم IBS دارند. با توجه به مطالعات پیشین، علاوه بر آموزش‌های تغذیه‌ای برای کنترل علائم این سندرم، تغییر در سبک زندگی و کنترل استرس ضروری است. بر این اساس، استفاده از ترکیبات گیاهی همانند اطریفل به عنوان یک آداپتوژن، باعث سازگاری بدن در واکنش به استرس می‌گردد. مطالعات حیوانی نشان می‌دهد که تریفالا دارای نقش محافظتی در برابر استرس ناشی از سرما بوده و تغییرات رفتاری ناشی از استرس و تغییرات بیوشیمیایی مانند افزایش پراکسیداسیون لیپیدی و سطح کورتیکوسترون را به حالت نرمال باز می‌گرداند. تریفالا همچنین از استرس ناشی از سر و صدا و تغییرات متابولیکی متعاقب آن، در موش‌های صحرایی جلوگیری می‌کند. 

اثرات ضد چاقی تریفالا
در یک مطالعه حیوانی، تریفالا به مدت 10 هفته به موش‌های چاق تجویز شد. درمان با تریفالا باعث کاهش درصد چربی بدن و کاهش وزن بدن شد. تریفالا همچنین کلسترول تام، تری گلیسیرید و LDL را در گروه تجربی، در مقایسه با گروه کنترل کاهش داد. با توجه به داده‌های حاصل از مطالعات، محققان پیشنهاد داده‌اند که تریفالا احتمالا از طریق قابلیت آنتی اکسیدانی، افزایش متابولیسم بدن، مهار اشتها، ممانعت از هضم چربی، کاهش قند خون ناشتا و کاهش کلسترول تام، در درمان چاقی مفید باشد. هرچند ارزیابی نتایج این پژوهش‌های آزمایشگاهی، نیاز به تایید کارآزمایی‌های بالینی دارد. 
در همین راستا، یک کارآزمایی بالینی دو سوکور، بر روی 62 فرد چاق با نمایه‌ی توده بدنی بین 30 تا 50 انجام شد. در این مطالعه‌ی 12 هفته‌ای، بیماران روزانه 10 گرم پودر تریفالا و یا دارونما دریافت نمودند. نتایج حاصل از این پژوهش، حاکی از این است که در گروه تحت درمان در مقایسه با گروه دارونما، اختلاف معنادارای در کاهش وزن (4.82 کیلوگرم)، کاهش دور کمر (4.01 سانتی‌متر) و کاهش دور باسن (3.21 سانتی‌متر) مشاهده شد. میانگین قند خون ناشتا و سطح انسولین ناشتای سرم نیز در گروه تجربی در مقایسه با گروه کنترل کاهش یافت. در طی مطالعات هیچ عوارض جانبی و تغییرات قابل ملاحظه‌ای در تست‌های عملکردی کبد و کلیه، در دو گروه پلاسبو و مداخله، مشاهده نشد. بر طبق این مطالعه به نظر می‌رسد اطریفل صغیر اثرات مثبتی در کاهش وزن افراد چاق دارد.

نتیجه گیری:
داده‌های بالینی که به نقش تریفالا در بهبود علائم IBS اشاره دارند، محدود است و بر همین اساس، اجازه‌ی ترسیم یک نتیجه‌گیری کامل در مورد کارآمدی آن در بیماران سندرم روده‌ی تحریک پذیر داده نمی‌شود. با این حال، بر طبق آنچه پیش از این گفته شد، می‌توان به پتانسیل بالای تریفالا در کنترل علائم IBS، به ویژه در مبتلایان به سندرم روده‌ی تحریک پذیر با یبوست غالب (IBS -C)، اشاره کرد. همچنین از آن‌جایی که استفاده‌ی دراز مدت از تریفالا به دلیل اثر تنظیم کنندگی بر حرکات روده، فاقد عوارض داروهای مسهل است، ‌می‌توان علاوه بر کنترل علائم IBS، در پاکسازی روده بزرگ نیز از آن بهره برد.