آشنایی با گیاهان دارویی موثر در افزایش قوای ج ن س ی (قسمت اول)

از دیرباز شواهد متعددی از جستجوی انسان برای ‌یافتن گیاهان و ‌یا غذاهای افزاینده قوای ج ن س ی وجود دارد. تقریبا در میان همه‌ی فرهنگ‌های کهن و تمدن‌های باستانی از جمله‌ یونان، مصر، چین و روم استفاده از گیاهان برای افزایش قوای ج ن س ی در بین مردان و زنان مرسوم بوده است. در مواردی تلاش برای ‌یافتن اکسیری در جهت افزایش قوای ج ن س ی و بهبود باروری به قلمرو افسانه‌ها راه یافته‌است. گیاهان و غذاهای افزاینده‌ی میل ج ن س ی تحت نام کلی "آفرودیازیک"، برگرفته از همین افسانه‌ها می‌باشند. آفرودیت که در اساطیر ‌یونانی ملقب به الهه‌ی عشق، زیبایی و شور ج ن س ی است، بانوی بخشایشگر زیبایی و جذب کننده‌ی ج ن س ی بوده‌ است. 

گمان می‌رود که 40 تا 70 درصد مردان و 40 تا 45 درصد زنان حداقل ‌یک بار اختلالات ج ن س ی را تجربه کرده باشند. در مردان اختلال در ن ع وظ و انز ا ل زودرس و در زنان عدم تحریک ج ن س ی مناسب و عدم تجربه‌ی ا ر گ اس م از عمده‌ترین نشانه‌های این اختلال می‌باشد. با توجه به اهمیت درمان اختلالات ج ن س ی در زندگی افراد، دانشمندان در چند دهه‌ی اخیر به بازبینی درمان‌های پیشین و‌ یافتن راهکارهای جدید پرداخته‌اند. در بسیاری از موارد، اختلالات ج ن س ی ناشی از تنش‌های روزانه و مشکلات روانشناختی بوده و با کمک گرفتن از ‌یک مشاور قابل حل است. در برخی موارد نیز، نیاز به درمان دارویی وجود دارد که تنها با صلاحدید پزشک متخصص باید استفاده شود. این درمان‌ها اغلب برای مردان است و برای زنان هنوز داروی تایید شده‌ای وجود ندارد. افراد برای اجتناب از عوارض داروهای شیمیایی و با تصور اینکه مکمل‌های گیاهی بی‌خطر هستند اغلب به استفاده از این ترکیبات روی می‌آورند، در حالی که این باور در بسیاری از موارد نادرست است. با توجه به اینکه غالباً گفتگو درباره موضوعات بهداشت ج ن س ی مانند اختلالات ن ع و ظ، میل ج ن س ی و فعالیت ج ن س ی همراه با احساس شرم و نگرانی همراه است، افراد برای بهبود روابط خود معمولا به اینترنت مراجعه می‌کنند. البته به علت وجود حجم بالای اطلاعات و وجود سایت‌های غیر معتبر، ممکن است افراد دچار سردرگمی شوند. 

در این مقاله از مجله‌ی داروکده با ما همراه باشید تا با معرفی برخی گیاهان موثر در افزایش قوای ج ن س ی، روابط لذت بخش تری را با شریک ج ن س ی خود تجربه نمایید.

یوهمبه (Pausinystalia johimbe)
پوست درخت یوهمبه به طور سنتی به عنوان داروی افزاینده‌ی میل ج ن س ی بکار می‌رود. آلکالوئید طبیعی ‌یوهمبین، به عنوان ترکیب موثره‌ی این گیاه، در اواخر دهه‌ی 1980، توسط سازمان غذا و داروی آمریکا‌ به عنوان درمانی موثر در ناتوانی ج ن س ی و اختلال ن ع و ظ تایید شد. یوهمبین با مهار گیرنده‌های آدرنرژیک آلفا-2 و افزایش آزادسازی نیتریک اکسید، سبب افزایش قطر رگ‌ها و افزایش جریان خون در آ ل ت" ت ن اس ل ی شده و بدین ترتیب به بهبود اختلال ن ع و ظ کمک می‌کند.

برخی مطالعات به اثرگذاری بهتر درمان ترکیبی اسید آمینه‌ی ال آرژنین و یوهمبین اشاره دارند، که البته در این‌باره نیاز به بررسی‌های بیشتر و مطالعات دقیق‌تری وجود دارد. دوز معمول استفاده از این محصول برای کاهش اختلالات ج ن س ی 30-15 میلی‌گرم در روز است. استفاده از دوزهای بالای 100 میلی‌گرم توصیه نمی‌شود و ممکن است به عوارض خطرناکی منجر گردد. به صورت کلی عوارض استفاده از دوز معمول این محصول بسیار نادر بوده و تنها در موارد کمی سر درد، تحریک پذیری، گیجی، تشویش و مشکلات خفیف گوارشی گزارش شده‌ است. اما در صورت داشتن سابقه بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های روحی و روانی، بیماری قلبی و فشار خون بهتر است قبل از استفاده از این محصول با پزشک ‌یا داروساز خود مشورت کنید.

جهت آشنایی با مکمل های جنسی بانوان اینجا کلیک کنید.

خارخاسک (Tribulus terrestris) 
گیاه علفی خارخاسک در بیشتر نقاط گرم و خشک جهان می‌روید و در ایران در نواحی کویر مرکزی و دشت لوت به صورت خودرو پراکنده است. در طب سنتی کشورهای مختلف از قسمت‌های مختلف گیاه برای افزایش قوای ج ن س ی و افزایش حجم ادرار استفاده می‌شود. امروزه از میوه‌ی گیاه به عنوان ‌یکی از اجزای اصلی داروهای آفرودیازیک بهره می‌برند. این گیاه و مکمل‌های حاوی آن در بین ورزشکاران و بدنسازان به جهت کاربردی که بر روی افزایش سطح تستوسترون، افزایش توان بدنی و تحریک عضله سازی دارند، شناخته شده‌است.

ترکیبات ساپونین استروئیدی موجود در میوه‌ی گیاه از جمله پروتودیوسین (Protodioscin) مسئول خواص ویژه آن می‌باشد. پروتودیوسین در حقیقت پیش ساز DHEA (دی هیدرو اپی آندروسترون) است که در نهایت تحت تاثیر واکنش‌های آنزیمی تبدیل به تستوسترون می‌گردد. محتوای استروئیدی گیاه سبب افزایش تعداد و بهبود کیفیت اسپرم و بهبود باروری در مردان می‌گردد. همچنین این گیاه با اثر گذاری بر میزان ترشح نیتریک اکسید، افزایش جریان خون در اندام ج ن س ی، در درمان اختلال ن ع و ظ موثر است. این گیاه علاوه بر مردان در زنان نیز دارای اثرات مشهودی در بهبود روابط ج ن س ی می‌باشد. ساپونین استروئیدهای خارخاسک از طریق اثرگذاری بر افزایش سطح خونی DHEA سبب بهبود علاقه و رضایت ج ن س ی می‌گردند.

بررسی ‌یک کارآزمایی بالینی نشان می‌دهد که مصرف روزانه خارخاسک، باعث افزایش میزان رضایت از رابطه ی ج ن س ی در زنان مبتلا به اختلالات کمبود تمایلات ج ن س ی شده‌است. با وجود اینکه هنوز تحقیقات درباره دوز موثر خارخاسک ادامه دارد، اما برای زنان مصرف 750 میلی‌گرم گیاه و برای مردان 1500 میلی‌گرم در روز احتمالا می‌تواند اثرات مفیدی داشته باشد. استفاده از این محصول در دوره‌های 90 روزه ایمن بوده و بدون مشاهده عوارض جانبی جدی است. اما در برخی افراد ممکن است اختلالات گوارشی خفیف (درد معده، تهوع، استفراغ و اسهال) و بی‌خوابی مشاهده گردد. در صورت مصرف هر گونه داروی خاص مانند داروهای ضد انعقاد خون، داروهای حاوی لیتیم، داروهای کاهنده‌ی قند خون و فشار خون، قبل از مصرف با پزشک ‌یا داروساز خود مشورت نمایید.

جینسنگ (Ginseng)
جینسنگ ‌یکی از گیاهان پر کاربرد در طب چینی است. جینسنگ آسیایی (Panax ginseng) و جینسنگ آمریکایی (Panax quinquefolius) دو گونه اصلی جینسنگ هستند که به خاطر خواص درمانی به صورت گسترده مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. بیشتر این خواص درمانی به ترکیبات فعالی به نام جین سنوزیدها (ginsenosides) که به دسته ترکیبات ساپونینی متعلق هستند، باز می‌گردد. جینسنگ آسیایی بر حسب نوع مراحل تولید و پروسه طی شده به سه نوع جینسنگ تازه (با عمر کمتر از 4 سال)، جینسنگ سفید (با عمر بین 6-4 سال) و جینسنگ قرمز (با عمر بیشتر از 6 سال) تقسیم می‌گردد. جینسنگ قرمز، دارای بیشترین اثرات افزایش قوای ج ن س ی است.

ریشه‌ی جینسنگ با تحریک ساخت نیتریک اکساید باعث افزایش قطر رگ‌های خونی و افزایش تجمع خون در آ ل ت" ت ن اس ل ی و کمک به ن ع و ظ می‌شود. مطالعاتی که به تاثیر جینسنگ در بهبود قوای ج ن س ی آقایان اشاره دارد، بسیار بیشتر از مطالعات انجام گرفته بر روی بانوان است. نتایج ‌یک پژوهش بر روی زنان ‌یائسه حاکی از این است که جینسنگ با افزایش میزان نیتریک اکسید در اندوتلیوم و انبساط عضلات صاف کلیتوریس و واژن بر بهبود تحریک ج ن س ی و درمان ناتوانی ج ن س ی موثر است. دوز معمول استفاده از پودر گیاه در کاهش اختلالات ج ن س ی 3000-1500 میلی‌گرم در روز و به مدت 12 هفته است. استفاده از فرآورده‌های حاوی جینسینگ به مدت حداکثر 3 ماه ایمن بوده و به ندرت باعث ایجاد عوارض می‌شود. اما در برخی افراد ممکن است اختلالات گوارشی خفیف (تهوع و اسهال)، سردرد، بی‌خوابی و گیجی مشاهده گردد.

علائم سندروم سوء مصرف جینسنگ (افزایش فشار خون، عصبانیت، بی‌خوابی، افسردگی، اِدِم، بثورات پوستی و اسهال صبحگاهی)، در برخی از افرادی که به مدت طولانی (بیش از دو سال)، روزانه به طور متوسط 3 گرم پودر گیاه مصرف می‌کنند مشاهده شده‌است. افراد حساس به فرآورده‌های جینسنگ، کودکان زیر 12 سال، بانوان باردار یا شیرده، زنان با خونریزی زیاد در دوران قاعدگی نباید از مکمل‌های گیاه استفاده کنند. همچنین، مصرف جینسنگ به دلیل اثرات شبه استروژنیک در افراد مبتلا به سرطان‌های وابسته به هورمون توصیه نمی‌شود. مکمل‌های حاوی جینسنگ، با داروهای ضد انعقاد خون و آنتی پلاکت، داروهای ضدالتهاب غیر استروییدی، داروهای مهار کننده مونو آمین اکسیداز، داروهای کاهنده‌ی قند خون و فشار خون تداخل دارد. از این رو بهتر است در صورت استفاده از داروهای فوق، قبل از مصرف مکمل‌های حاوی جین سنگ با پزشک‌ یا داروساز خود مشورت کنید.

جینکو بیلوبا (Ginkgo biloba)
جینکو بیلوبا که گاهی با عنوان "فسیل زنده" از آن ‌یاد می‌شود، در طب سنتی کشورهای شرق آسیا کاربرد گسترده‌ای دارد. از عصاره برگ‌های این درخت در کاهش و ‌یا بهبود علائم افسردگی، تقویت حافظه و اختلالات ج ن س ی استفاده می‌شود. گلیکوزیدهای فلاونولی و ترپن‌های لاکتونی ترکیبات موثره و مسئول خواص درمانی این گیاه هستند. جینکو بیلوبا با تحریک مسیر نیتریک اکساید سبب افزایش خونرسانی به اندام ت ن ا س ل ی شده و به بهبود اختلالات ج ن س ی در زنان و مردان کمک می‌کند. همچنین جینکو می‌تواند با کاهش باز جذب نوروترانسمیترهایی مانند سروتونین، باعث بروز اثرات ضد افسردگی و در پی آن بهبود وضعیت ج ن س ی شود.

جهت آشنایی با مکمل های جنسی آقایان اینجا کلیک کنید.

نتایج مطالعه‌ای بر روی افرادی که به دلیل مصرف داروهای ضد افسردگی به کاهش میل ج ن س ی مبتلا شده‌اند، حاکی از این است که استفاده از فرآورده‌های حاوی گیاه، سبب افزایش عملکرد ج ن س ی و بهبود وضعیت ا ر گ اس م می‌گردد. بهترین اثرگذاری عصاره جینکو بیلوبا در افزایش قوای ج ن س ی در دوزهای روزانه 120 تا 240 میلی‌گرم گزارش شده است. استفاده از این گیاه در دوز استاندارد ایمن بوده و به ندرت باعث ایجاد عوارض می‌شود. اما در برخی افراد ممکن است اختلالات گوارشی (اسهال، نفخ و تهوع)، سردرد، گیجی، تحریک پذیری، بی قراری، تپش قلب، واکنش‌های آلرژیک پوستی مشاهده شود. جینکو بیلوبا عمدتا با داروهای ضد انعقاد خون، ضد پلاکت، داروهای ضدالتهاب غیر استروییدی، داروهای ضد صرع، ضد تشنج و داروهای کاهنده‌ی قند خون تداخل دارد. از این رو بهتر است در صورت استفاده از داروهای فوق، قبل از مصرف مکمل‌های حاوی جینکو بیلوبا، با پزشک ‌یا داروساز مشورت نمایید.

دامیانا (Turnera diffusa)
از دیرباز استفاده از برگ‌های گیاه دامیانا در تقویت قوای ج ن س ی، بهبود باروری و درمان سندروم پیش از قاعدگی در میان بومیان مکزیک و سرخپوستان مایا و آزتک‌ها مرسوم بوده است. در آمریکای جنوبی، چای حاصل از برگ و ساقه‌ی گیاه که به معجون عشق شهرت دارد در تقویت قوای ج ن س ی زنان و مردان و ارتقای سلامت عمومی کاربرد دارد. اجزای اصلی فعال گیاه دامیانا در بهبود عملکرد و تقویت قوای ج ن س ی، ترکیبات فنلی و فلاونوئیدی هستند. این گیاه با کاهش فعالیت آنزیم آروماتاز، در تثبیت سطح سرمی تستوسترون، در افراد مبتلا به اختلال ج ن س ی ناشی از کمبود این هورمون و همچنین جهت درمان اختلال ن ع وظ در مردان استفاده می‌شود.

استفاده از فرآورده‌های حاوی این گیاه، دارای اثرات مثبتی در بهبود وضعیت ا ر گ اس م، افزایش میل ج ن س ی، افزایش دفعات رابطه و تحریک پذیری زنان بوده است. از دیگر اثرات دامیانا، می‌توان به آرام بخشی و ضد افسردگی اشاره کرد. به صورت معمول استفاده روزانه از 6 تا 12 گرم عصاره، در جهت تقویت قوای بدن متداول است. مصرف فرآورده‌های حاوی دامیانا، در دوزهای معمول ایمن بوده و به ندرت باعث ایجاد عوارض می‌شود. اما استفاده از مقادیر بیش از حد مجاز، ممکن است به بی‌خوابی، سر درد، تشنج و واکنش‌های آلرژیک منجر گردد. دامیانا ممکن است با داروهای کاهنده‌ی قند خون تداخل داشته باشد. 

مویرا پواما (Ptychopetalum olacoides)
گیاه مویرا پواما، گیاهی بومی آمریکای جنوبی و برزیل می‌باشد و به طور گسترده در افزایش میل ج ن س ی زنان و مردان، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اثرات به استروئیدهای ساپونینی گیاه نسبت داده شده‌است. مصرف مویرا پواما به همراه جینکوبیلوبا در زنان یائسه، موجب افزایش تعداد دفعات رابطه و رضایتمندی بیشتر از زندگی ج ن س ی شده‌است. در پژوهشی به اثربخشی استفاده از مویرا پواما به همراه اسید آمینه‌ی سیترولین و زنجبیل در درمان اختلال ن ع و ظ به ویژه در اختلالات وابسته به سن، اشاره شده‌ است. نتایج این مطالعه به علت شهرت گیاه در بین ساکنان آمازون، به ریشه‌ی ن ع و ظ تاکید دارد.

امروزه به دلیل اثرات مهار استیل کولین استراز گیاه، بیشتر مطالعات در ارتباط با اثرات ضد آلزایمر آن متمرکز شده‌است. دوز مورد بررسی در مطالعات از 500 تا 2000 میلی‌گرم عصاره‌ی مویرا پواما متغیر بوده‌است و استفاده از فرآورده‌های حاوی گیاه تا یک ماه ایمن است. با وجود اینکه در مطالعات به عوارض جانبی خاصی در پی مصرف فرآورده‌های حاوی گیاه اشاره نشده است، اما نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه وجود دارد. بهتر است، مصرف این گیاه در زنان مبتلا به بیماری‌های وابسته به هورمون، با احتیاط انجام گیرد. فرآورده‌های حاوی مویرا پواما ممکن است با داروهای ضد انعقاد خون، ضد التهاب غیر استروئیدی و برخی از داروهای ضد افسردگی تداخل داشته باشند. از این رو بهتر است در صورت استفاده از داروهای فوق، قبل از مصرف مکمل‌های حاوی این گیاه، با پزشک ‌یا داروساز مشورت نمایید.

ماکا (Lepidium meyenii)
ماکا ‌یا جین سنگ پرویی از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی برای افزایش قدرت باروری محسوب می‌گردد. این گیاه در کشورهای آمریکای جنوبی برای افزایش میل ج ن س ی، بهبود باروری و کنترل استرس مورد استفاده قرار می‌گیرد. مصرف ماکا سبب افزایش میل ج ن س ی، بهبود کیفیت اسپرم، تقویت قدرت باروری در مردان می‌گردد. همچنین این گیاه در بهبود اختلال ن ع و ظ خفیف تا متوسط موفق عمل کرده‌است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که استفاده از ماکا می‌تواند در بهبود گرگرفتگی، اختلال خواب، اضطراب، افسردگی و کمبود تمایلات ج ن س ی در دوران یائسگی موثر باشد. همچنین در مطالعات حیوانی اثر محافظت کننده ماکا در برابر پوکی استخوان پس از یائسگی گزارش شده‌است.

تعیین دوز مناسب ماکا به عوامل مختلفی مانند سن، وضعیت سلامتی و میزان اختلال بستگی دارد، اما به طور معمول دوز 1/5 تا 3/5 گرم در روز و نهایتا به مدت 12 هفته استفاده شده‌است. مصرف این مقدار گیاه، به راحتی تحمل می‌شود و عوارض جانبی خاصی به دنبال ندارد. استفاده از فرآورده‌های حاوی ماکا، در زنان مبتلا به بیماری‌های وابسته به هورمون به دلیل اثرات شبه استروژنیک گیاه مجاز نمی‌باشد. همچنین به دلیل وجود ترکیبات گلوکوزینولاتی در گیاه، مصرف آن در افراد مبتلا به اختلالات تیروئید باید با احتیاط صورت گیرد. فرآورده‌های حاوی ماکا ممکن است با داروهای ضد انعقاد خون، داروهای کاهنده‌ی فشار خون و برخی از داروهای ضد افسردگی تداخل داشته باشند. از این رو بهتر است در صورت استفاده از داروهای فوق، قبل از مصرف مکمل‌های حاوی این گیاه، با پزشک ‌یا داروساز مشورت نمایید.

در قسمت دوم این مقاله با سایر گیاهان متدوال تقویت قوای ج ن س ی آشنا شوید.