سریع ترین روش برای افزایش شیر مادر

بهترین منبع غذایی برای نوزاد، تغذیه با شیر مادر است. اهمیت تغذیه با شیر مادر در حدی است که آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه می‌کند در 6 ماه اول، نوزاد صرفا با شیر مادر تغذیه شود و حتی پس شروع تغذیه تکمیلی، تغذیه با شیر مادر همراه غذا ادامه یابد.

هم‌چنین سازمان جهانی بهداشت (WHO) تغذیه با شیر مادر را از یک ساعت پس از تولد تا پایان 2 سالگی یا بیشتر توصیه می‌کند. 

شیردهی و تغذیه با شیر مادر نه تنها برای نوزاد بلکه برای مادر هم دارای اهمیت است. در زیر به طور خلاصه به ذکر مهم‌ترین فواید تغذیه با شیر مادر برای نوزاد و مادر می‌پردازیم:

- شیرمادر حاوی مواد مغذی مورد نیاز و متناسب با نیاز شیرخوار است.
- آنتی بادی‌های موجود در شیر مادر به محافظت نوزاد در برابر انواع باکتری‌ها و ویروس‌ها کمک می‌کند.
- شیر مادر عفونت گوش میانی و درد ناشی از آن کاهش می‌دهد. هم‌چنین سابقه ابتلا به عفونت‌های تنفسی، گوارشی، ابتلا به سرماخوردگی، بیماری‌های آلرژیک (آسم، درماتیت آتوپیک و اگزما)، دیابت نوع 1 در کودکان تغذیه شده با شیر مادر کمتر است.
- تغذیه با شیر مادر باعث افزایش وزن سالم و جلوگیری از چاقی در دوران کودکی می‌شود.
- بر اساس نتایج مطالعات، کودکان تغذیه شده با شیر مادر دارای رشد هوشی بالاتری نسبت به کودکان تغذیه شده با شیرخشک هستند.
- یکی از فواید تغذیه با شیر مادر برای مادر این است که به تسریع روند کاهش وزن اضافه شده در دوران بارداری کمک می‌کند.
- در طول شیردهی ترشح اکسی توسین افزایش می‌یابد، این امر با انقباض رحم و کاهش خونریزی، به رحم کمک می‌کند تا سریع‌تر به اندازه قبلی خود بازگردد.
- شیردهی ریسک ابتلا به افسردگی پس از زایمان را کاهش می‌دهد.
- بر اساس نتایج تحقیقات، خطر ابتلا به سرطان سینه، سرطان تخمدان، فشار خون بالا، آرتروز، چربی خون بالا، بیماری قلبی و دیابت نوع 2 در بانوان شیرده کمتر است.
- احتمال بارداری مجدد در بانوان شیرده کمتر است.
- تغذیه با شیر مادر باعث صرفه جویی در زمان و هزینه می‌شود.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

- از کجا بفهمیم که شیر مادر برای نوزاد کافی است؟
- سریع ترین روش برای افزایش شیر مادر
- برای افزایش شیر مادر چه غذاهایی بخوریم؟

مدت زمان تقریبی مطالعه: 10 دقیقه

تا اینجا به ذکر اهمیت تغذیه با شیر مادر پرداختیم. اما در برخی موارد ممکن است شیر مادر به اندازه‌ای نباشد که بتواند نیازهای تغذیه‌ای نوزاد را تامین کند و همین امر می‌تواند منجر به تاخیر در رشد و تکامل جسمی و ذهنی نوزاد شود.

از همین رو در این مقاله از مجله داروکده به بیان سریعترین راه برای افزایش شیر مادر و سوالات رایج مادران عزیز در ارتباط با افزایش شیر مادر می‌پردازیم. 

از کجا بفهمیم که شیر مادر برای نوزاد کافی است؟

گاهی با وجود کافی بودن میزان شیردهی، ‌هم‌چنان بسیاری از مادران نگران این امر هستند که آیا شیرمادر کافی است و آیا نیازهای تغذیه‌ای نوزاد را تامین می‌کند؟

در صورتی که کودک شما دارای نشانه‌های زیر است، می‌توان نتیجه گرفت شیر مادر جهت برطرف کردن نیازهای تغذیه ای کودک کافی است.

- میزان وزن گیری نوزاد: وزن‌گیری و رشد نوزاد مطابق با میزان استاندارد بر اساس منحنی‌های رشد، اولین نشانه کافی بودن شیر مادر است. 

البته لازم به ذکر است که اکثر نوزادان در هفته اول پس از تولد کمی وزن از دست می‌دهند. در اغلب موارد این از دست دهی وزن طبیعی است و پس آن در صورت تغذیه کافی، روند افزایش وزن نوزاد شروع می‌شود. 

- میزان طبیعی دفع مدفوع و ادرار در طول شبانه روز: چنانچه از روز پنجم، نوزاد در طول شبانه روز حداقل 3 تا 4 مرتبه دفع مدفوع و حداقل 6 مرتبه دفع ادرار داشته باشد، می‌توان به این نتیجه رسید که تغذیه با شیر مادر برای نوزاد کافی است.

هم‌چنین در صورت کافی بودن میزان شیر مادر، رنگ مدفوع نوزاد تغییر کرده و روشن می‌شود. تیره و خشک بودن مدفوع از روز پنجم به بعد، یکی از نشانه‌های ناکافی بودن شیر مادر است.

- هوشیار و سرحال بودن نوزاد: در صورتی که تغذیه با شیر مادر برای نوزاد کافی باشد نوزاد آرام و سرحال است، در برخی موارد بی قراری نوزاد به علت ناکافی بود میزان شیر مادر است.

- میزان دفعات شیر خوردن نوزاد: به طور معمول در طول شبانه روز، کودک هر 2 ساعت یک بار تقاضای شیر می‌کند، چنانچه میزان شیر خوردن نوزاد بیشتر باشد، ممکن است شیر مادر برای نوزاد کافی نباشد و نوزاد هم‌چنان گرسنه باشد.

در صورتی که رشد کودک شما کمتر از میزان استاندارد منحنی‎‌های رشد است، میزان دفع مدفوع و ادرار کودک کمتر از میزان ذکر شده است، کودک مدام گرسنه و بی‌قرار است ممکن است شیر مادر برای نوزاد کافی نباشد.

از آنجا که بسیاری از مادران به دنبال افزایش شیر مادر با روش خانگی هستند، بنابراین در ادامه مطلب به ذکر ساده‌ترین و سریعترین راه برای افزایش شیر مادر می‌پردازیم.

سریعترین روش برای افزایش شیر مادر

دفعات شیردهی را افزایش دهید

مکیدن سینه توسط نوزاد باعث ترشح هورمون‌هایی می‌شود که منجر به تحریک ترشح بیشتر شیر و افزایش شیر مادر می‌شود.

قبل از شیردهی از کمپرس گرم استفاده کنید

کمپرس گرم و مرطوب را روی سینه‌های خود قرار دهید. گرمای مرطوب از طریق افزایش گردش خون در سینه، منجر به باز کردن مجاری شیر و تحریک تخلیه شیر می‌شود.

در هر بار شیردهی، به کودک خود از هر دو سینه شیر بدهید

تحریک تغذیه هر دو سینه می‌تواند به افزایش شیر مادر کمک کند. بنابراین توصیه می‌شود در زمان شیرخوردن، جهت نوزاد را تغییر دهید.

آرامش خود را حفظ کنید

اضطراب و استرس می‌تواند باعث کاهش تولید شیر شود. ایجاد یک محیط خصوصی و آرامش بخش برای شیردهی، استراحت کافی و ایجاد تجربه لذت بخش و بدون استرس می‌تواند به افزایش شیر مادر کمک کند.

برای افزایش شیر مادر چه غذاهایی بخوریم؟

یکی از مهم‌ترین اصولی که مادران در دوران شیردهی باید رعایت کنند، داشتن تغذیه سالم است.

داشتن تغذیه سالم، علاوه بر حفظ سلامت مادر و نوزاد، در کمک به افزایش شیر مادر نیز موثر است.

از جمله مواد غذایی موثر در افزایش شیر مادر می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

- جو و جو دوسر

جو و جو دوسر منبع غنی بتاگلوکان هستند. بتاگلوکان پلی ساکاریدی است که سطح پرولاکتین را در انسان بالا برده و از این طریق منجر به افزایش شیر مادر می‌شود.

- دانه رازیانه و شنبلیله

گیاه و دانه شنبلیله و رازیانه از دیرباز به عنوان گیاهان موثر در افزایش شیر مادر شناخته شده‌اند. بر اساس نتایج مطالعات انجام شده فیتواستروژن موجود در این گیاهان در افزایش ترشح شیر در مادران شیرده موثر است.

لازم به ذکر است که در استفاده از این گیاهان در دوران شیردهی نباید زیاده روی کرد زیرا مصرف بیش از حد ممکن است منجر به ایجاد عوارض جانبی شود.

- غلات کامل

غلات کامل مانند گندم سبوس‌دار و برنج قهوه‌ای با داشتن بتاگلوکان در افزایش شیر مادر موثر هستند.

- مخمر آبجو

مخمر آبجو سرشار از ویتامین‌های B، آهن، پروتئین، کروم و سلنیم است و از همین رو یک منبع غذایی مناسب به عنوان تقویت کننده شیر مادر است.

- سبزیجات تیره و برگ دار

سبزیجاتی مانند کاهو، کلم پیچ، اسفناج و کلم بروکلی حاوی مقدار زیادی مواد مغذی و فیتواستروژن هستند که به طور بالقوه می‌توانند تاثیر مثبتی بر شیر مادر داشته باشند.

- سیر

سیر با داشتن ترکیبات موثر، منجر به افزایش شیر مادر می‌شود. بنابراین توصیه می‌شود بانوان در دوران شیردهی سیر بیشتری را برای طعم دادن به وعده‌های غذایی روزمره خود اضافه کنند.

- آجیل

بادام و سایر آجیل‌های خام از جمله بادام هندی و گردو سرشار از پروتئین و کلسیم هستند که نقش مهمی در تولید شیر مادر دارند.

- ماهی قزل آلا

ماهی قزل آلا در افزایش شیر مادر موثر است و با تامین پروتئین، اسیدهای چرب امگا 3 و هم‌چنین اسیدهای چرب EPA و DHA در رشد سیستم عصبی شیرخوار نیز موثر است.

- آب

بدن برای تولید و ترشح شیر باید کاملا هیدراته باشد. یکی از ساده‌ترین و مقرون به صرفه‌ترین روش‌ها برای هیدراته نگه داشتن بدن نوشیدن آب است.

لازم به ذکر است مصرف برخی مواد غذایی از جمله سیر، انواع کلم، مارچوبه و... با اینکه منجر به افزایش ترشح شیر می‌شوند اما مصرف بیش از حد آن‌ها با تغییر طعم شیر یا ایجاد نفخ در نوزاد می‌تواند منجر به امتناع شیرخوار از شیرخوردن شوند. بنابراین توصیه می‌شود در مصرف مواد غذایی نامبرده زیاده روی نکنید.

هم‌چنین مصرف چای، قهوه و سایر نوشیدنی‌های حاوی کافئین می‌تواند منجر به بی‌خوابی، بی قراری و تحریک‌پذیری نوزاد شود. توصیه می‌شود مادر از مصرف آن‌ها خودداری کند و یا مصرف مواد غذایی حاوی کافئین را محدود کند.

در بحث اهمیت تغذیه با شیر مادر ممکن است این سوال برای بسیاری از مادران پیش بیاید که "آیا دلستر باعث افزایش شیر مادر می شود؟"

نتایج تحقیقات نشان داده‌اند که دلستر و نوشیدنی حاوی مالت جو می‌تواند در افزایش شیر مادر موثر باشند، این نوشیدنی‌ها حاوی گلوکز، ویتامین‌های گروه B، ویتامین C، اسیدهای آمینه و آب کربناته هستند.

با این حال جهت مصرف دلستر حاوی مالت جو باید به این نکته توجه کرد که این نوشیدنی‌ها ممکن است منجر به تغییر طعم شیر و ایجاد نفخ و گاز در مادر و شیرخوار شوند.

از دیگر سوالات رایج مادران این است که "برای افزایش شیر مادر برای نوزاد دختر" و "افزایش شیر مادر برای نوزاد پسر" چه مواد غذایی باید مصرف شود؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که تمامی روش‌های ذکر شده برای افزایش شیر مادر موثرند و جنسیت نوزاد تاثیری بر روی کاهش اثر بخشی روش‌ها و مواد غذایی ذکر شده ندارد.

در ادامه به ذکر چند نمونه از بهترین مکمل‌ها و فرآورده‌های گیاهی برای افزایش شیر مادر که در داروخانه آنلاین داروکده موجود هستند، می‌پردازیم.

لاکتاول

- فرم مکمل: قرص

- ترکیبات: ویتامین‌B12 ، ویتامینB6 ، ویتامینE ، ویتامینC ، ویتامینB1 ، ویتامینA ، ویتامین D3، فولیک اسید و مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم، سلنیم و روی 

- روش مصرف: روزانه 2 عدد قرص به صورت منقسم (ترجیحا یک عدد صبح و یک عدد عصر) مصرف شود.

مکمل شیرافزای لاکتاول علاوه بر تامین ریزمغذی‌های مورد نیاز مادر شیرده، در افزایش شیر مادر و ترشح شیر غنی از مواد مغذی برای نوزاد موثر است.

لاکتودین

- فرم فرآورده: ساشه

- ترکیبات: عصاره گالگا، مالت، فسفات کلسیم، اسانس رازیانه، اسانس زیره

- روش مصرف: 3 بار در روز و هر بار 1 تا 2 ساشه به صورت خشک، همراه آب، شیر یا سایر نوشیدنی‌ها قبل از غذا مصرف شود.

فرآورده شیر افزای لاکتودین با داشتن ترکیبات گیاهی در کمک به افزایش شیر مادر موثر است.

فنلین باریج

- فرم فرآورده: سافت ژل

- ترکیبات: اسانس رازیانه استاندارد شده براساس وجود 21 تا 27 میلی گرم آنتول در هر کپسول ژلاتینی

- روش مصرف: هر 4 ساعت 1 کپسول ژلاتینی میل شود.

کپسول ژلاتینی فنلین باریج در کمک به افزایش ترشح شیر و هم‌چنین کاهش احساس خستگی و بی‌حالی مادر موثر است.

قطره شیر افزا

- فرم فرآورده: قطره

- ترکیبات: عصاره رازیانه، عصاره شنبلیله، عصاره شوید و عصاره زیره سبز

- روش مصرف: قطره شیر افزای گل دارو را 3 بار در روز و هر بار 20 تا 30 قطره به یک فنجان آب سرد اضافه کنید و بعد از غذا به همراه کمی قند میل نمایید.

قطره شیر افزای گل دارو با داشتن ترکیبات گیاهی، در افزایش شیر مادر موثر است.

پودر شیر افزای گالاکتومید

- فرم: پودر

- ترکیبات: عصاره گالگا، عصاره مالت و کلسیم کربنات

- روش مصرف: روزانه 2 بار و هر بار 2 پیمانه از پودر را در یک لیوان ریخته و سپس به تدریج به آن آب، شیر یا آب میوه اضافه نموده و پس از مخلوط شدن، مصرف نمایید.

پودر افزایش شیر مادر گالاکتومید علاوه بر تامین کلسیم مورد نیاز مادران شیرده در تحریک ترشح شیر نیز موثر است.

خلاصه

شیر مادر نخستین غذایی است که کودک تازه متولد شده دریافت می‌کند. بنابراین میزان و کیفیت آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا رشد و تکامل جسمی و ذهنی کودک به شیر مادر وابسته است و دریافت کافی آن توسط شیرخوار تضمین کننده سلامت مادر و کودک در آینده است.

از آنجا که ناکافی بودن میزان شیر دغدغه بسیاری از مادران است، در این مقاله سعی کرده‌ایم شما را با بهترین مواد غذایی و مکمل‌های موثر در افزایش شیر مادر آشنا کنیم. 

امیدواریم مطالعه این مقاله برای شما مفید واقع شود، در صورت تمایل می‌توانید نظرات، پیشنهادات و سوالات خود را در قسمت نظرات همین صفحه با تیم علمی داروکده به اشتراک بگذارید.