خواص قرص ید

ویتامین ها و مواد معدنی ترکیبات مغذی و کوچکی هستند که ادامه حیات ما به دریافت میزان کافی و متنوعی از آن ها وابسته است. از آن جایی که این ریزمغذی ها نقش اساسی در حفظ عملکرد و برقراری تعادل در بدن دارند، آشنایی با ویژگی و کارایی تک تک آن ها از اهمیت بسزایی برخوردار است. 

همه ما کم و بیش با ویتامین ها و تقسیم بندی آن ها به انواع محلول در آب و محلول در چربی آشنا هستیم. اما جالب است بدانید که مواد معدنی نیز بر اساس میزان نیاز بدن در دو دسته ماکرومینرال و میکرومینرال قرار می گیرند. 

- ماکرومینرال ها مانند کلسیم، منیزیم، پتاسیم و ... در مقادیر بالاتری در رژیم غذایی وجود دارند. 
- میکرومینرال ها یا مواد معدنی کمیاب مانند آهن، سلنیوم، کرومیوم، ید و ... در مقادیر بسیار جزئی تری مورد نیازاند اما اهمیت آن ها کمتر از ماکرومینرال ها نیست.

امروزه پیشرفت علم در حوزه سلامت تغذیه ای، این امکان را فراهم کرده است که با یک جست و جوی ساده به خواص ویتامین ها و مواد معدنی و میزان نیاز بدن به آن ها دسترسی داشته باشیم. از طرفی، اکثر این ریزمغذی ها به فرم مکمل با فرمولاسیون متنوع و چند منظوره در بازار موجود هستند و تهیه آن ها کار چندان سختی نیست. 

در این مقاله تصمیم داریم در خصوص یکی از املاح کمیاب به نام ید و وظایف آن در بدن صحبت کنیم و به معرفی انواع قرص ید موجود در بازار بپردازیم. پس در این مقاله خواهید خواند:

- ید چیست؟         
- نقش ید در بدن
- علائم کمبود ید در بدن
- قرص ید چیست؟
- قرص ید برای چیست؟
- معرفی انواع قرص ید
مدت زمان تقریبی مطالعه: 8 دقیقه

ید چیست؟

ید در دسته عناصر کمیاب قرار دارد و همانند دیگر مواد معدنی، به طور طبیعی در بدن ما وجود ندارد و لازم است که آن را از طبیعت دریافت کنیم. ید به طور طبیعی در برخی غذاها وجود دارد. هر چند وجود ید در غذاها به میزان ید موجود در خاک و آب هر منطقه بستگی دارد. بنابراین همواره کمبود ید به عنوان یک معضل سراسری در نظر گرفته شده است و بخش عظیمی از مردم یک ناحیه دچار عدم کفایت آن بوده اند. امروزه نیز حدود یک سوم از مردم جهان کمبود ید دارند. 

با این تفاصیل، کمبود ید علل مختلفی می تواند داشته باشد که برخی از مهم ترین آن ها عبارتند از:

- دریافت ناکافی ید از رژیم غذایی به دلیل سطوح پایین ید موجود در خاک و آب
- پیروی از رژیم های غذایی خاص و غیر اصولی یا گیاهخواری
- عدم استفاده از نمک ید دار 
- مصرف ناکافی غذاهای دریایی به عنوان منبع غنی از ید 
- افزایش نیاز بدن به ید در در دوران بارداری و شیردهی 

بهترین منابع غذایی ید چیست؟ 

به طور کلی، بدن ما به میزان کمی ید در رژیم غذایی نیاز دارد اما همین مقدار اندک می تواند تضمین کننده عملکرد صحیح بسیاری فرآیندهای بیولوژیک در بدن باشد. 

غذاهای ید دار حاوی میزان متغیری از ید هستند ولی به طور کلی ید بیشتر در محصولات حیوانی یافت می شود. برخی از آن ها شامل موارد زیر هستند:

- غذاهای دریایی همچون میگو یا ماهی های آب شور و جلبک دریایی منابع غنی از ید هستند. 
- فرآورده های لبنی مانند شیر، پنیر و ماست بسته به میزان ید غذای دام می توانند منابع خوبی از ید باشند.
- نمک یددار که با غنی سازی نمک با ید حاصل می شود. 
- تخم مرغ دارای مقادیر متوسطی ید است
- مقادیر متغیری ید در سبزیجات و حبوبات بر اساس ید خاکی که در آن کشت می شوند.  

نقش ید در بدن

ید جزء اساسی هورمون های تیروئیدی تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) در بدن است. در حقیقت بدن ما به منظور ساخت هورمون های تیروئیدی به ید نیاز دارد. غده تیروئید به عنوان "تله ید"،  یون های یدید را جذب می کند و تا زمانی که آن ها را در ساخت هورمون های تیروییدی به کار برد، به دام می اندازد. تیرویید بخش مهمی از سیستم غدد درون ریز بدن است. هورمون های تیروئیدی از اصلی ترین تنظیم کننده های متابولیسم هستند و بر نحوه استفاده بدن از انرژی، دمای داخلی و فرایند رشد اثر می گذارند. 

نقش ید در بدن تنها به تیرویید محدود نمی شود. این عنصر دارای خواص ضد میکروبی است و می تواند از سیستم ایمنی در مبارزه با عفونت حمایت کند. مکمل یدید از طریق تقویت تولید آنتی بادی و عمل بیگانه خواری، پاسخ های ایمنی را بهبود بخشد. 

علائم کمبود ید در بدن 

کمبود ید در بدن همانند فقدان سایر ریزمغذی ها می تواند با طیف وسیعی از مشکلات مرتبط با سلامت در ارتباط باشد. هر چند، از آنجایی که کمبود ید منجر به اختلالات تیروئیدی می شود، عوارض کمبود ید در بدن تا حد زیادی با علائم بیماری های تیروئیدی مشابه است. این علائم در گروه های سنی و دوره های مختلف زندگی، تظاهرات بالینی متفاوتی دارد که در این جا به آن ها اشاره می کنیم:

کمبود ید در بزرگسالان

علائم کمبود ید در بزرگسالان هم منجر به تغییرات ظاهری قابل مشاهده در محل قرارگیری غده تیروئید می شود و هم با نشانه های کمبود ید در بدن به دلیل کم کاری تیروئید همراه است. 

گواتر رایج ترین مشکل ناشی از کمبود ید است و با بزرگ شدن غیر طبیعی غده تیروئید در ناحیه جلوی گردن مشخص می شود. در واقع غده تیرویید در غیاب ید کافی، تلاش دو چندانی برای تولید هورمون های تیروئیدی انجام می دهد که باعث هایپرتروفی یا افزایش سایز غده تیرویید می شود. 

کم کاری تیرویید به دلیل فقدان ید کافی برای ساخت هورمون تیروئیدی است. در نتیجه به تدریج علائم کم کاری تیروئید مانند خستگی، افزایش وزن، عدم تحمل نسبت به سرما، خشکی پوست و مو، کندی ضربان قلب و مشکلات باروری و... ظاهر می شوند. 

کمبود ید در بارداری

ضرورت مصرف ید در بارداری قابل مقایسه با هیچ دورانی در زندگی نیست. به طوریکه می تواند رشد و نمو جنین و نوزاد تازه متولد شده را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار دهد. شاید بی دلیل نیست که نیاز به این ماده معدنی و تاکید به مصرف کافی آن در دوران بارداری و شیردهی افزایش پیدا می کند.

به این صورت که افراد روزانه به 150 میکروگرم ید نیاز دارند اما این نیاز در زنان باردار 220 میکروگرم و در زنان شیرده 290 میکروگرم می باشد.

در ماه های اول بارداری که هنوز عملکرد غده تیرویید جنین کارایی کافی را پیدا نکرده، تامین هورمون های تیروئیدی در جنین توسط مادر صورت می گیرد. اما در ماه های بعدی، جنین قابلیت تولید این هورمون ها را پیدا می کند. بنابراین کمبود ید رژیم غذایی مادر باردار هم از طریق کم کاری تیروئید در بارداری و هم به دلیل نرسیدن میزان کافی ید به جنین در حال رشد، در تمامی مراحل بارداری آسیب زننده تلقی می شود. 

کرتینیسم یا کم کاری مادرزادی تیروئید در نوزاد تازه متولد شده با اختلال رشد، عقب ماندگی ذهنی و کوتاه قدی همراه است. هورمون های تیروئید نقش بسزایی در رشد مغز و شکل گیری سیستم عصبی جنین دارند. نرسیدن مقدار کافی هورمون های تیروئیدی به مغز در حال رشد سبب اختلال عصبی شناختی در نوزاد خواهد شد. 

اطلاعات فراتری را در زمینه تاثیر دوره حساس بارداری بر سلامت و عملکرد غده تیرویید، می توانید در مقاله دو نفر و یک غده، تالیف و ترجمه دکتر احسان عمادی، دکترای داروسازی، در مجله داروکده مطالعه نمایید.

قرص ید چیست؟

همانطور که گفته شد، ید در برخی منابع غذایی و نمک یددار وجود دارد. از آنجایی که ید یک ماده معدنی کمیاب است و کمبود آن شایع نیست، چنانچه رژیم غذایی مناسبی دارید و از نمک یددار استفاده می کنید، نیازی به استفاده از مکمل ید نیست. اما ممکن است تحت شرایط خاص یا برخی بیماری ها نیاز باشد این ماده معدنی را با مشورت پزشک، از طریق مصرف مکمل به بدن خود برسانید.

بنابراین در پاسخ به این سوال که "کمبود ید در بدن را چگونه جبران کنیم؟" می توان ساده ترین راه را استفاده از مکمل ید با میزان مشخص و ایمنی از ید دانست.

 قرص ید به عنوان یک مکمل تغذیه ای، حاوی نمک پتاسیم ید به نام یدید پتاسیم است و به طور استاندارد معادل150 میکروگرم ید است. در اکثر موارد قرص ید خالی موجود نیست و در کنار سایر ویتامین ها و مواد معدنی برای گروه های مختلف فرموله شده است.

پیش از آنکه راجع به خواص قرص ید صحبت کنیم این نکته را در نظر داشته باشید که بر اساس نظر متخصصین بهداشتی: 

"توجه به دوز مصرفی قرص ید بسیار اهمیت دارد و استفاده خودسرانه از مکمل ید به دلیل عوارض افزایش ید در بدن و اثرات نامطلوب آن بر غده تیرویید، به هیچ عنوان توصیه نمی شود"

قرص ید برای چیست؟

قرص ید یک مکمل غذایی تلقی می شود، اما همانطور که اشاره کردیم به دلیل تاثیر مستقیم آن بر عملکرد تیرویید، توصیه می شود در اغلب موارد با نظر پزشک استفاده شود. به این معنی که پس از انجام آزمایش ها و معاینات مورد نیاز، اگر سطح ید بدنتان کاهش پیدا کرده باشد، پزشک ممکن است مصرف قرص ید را توصیه کند.

به طور کلی قرص ید برای گروه های زیر مناسب است:

- کسانی که رژیم غذایی گیاهخواری یا فقیر از ید دارند یا نمک یددار استفاده نمی کنند. 
- بیمارانی که در جذب ید دچار اختلال هستند.                            
- بانوانی که قصد بارداری دارند یا در دوران بارداری و شیردهی قرار دارند. 
- افرادی که دچار اختلالات تیروئیدی هستند و ید در پروتکل درمانی آن ها قرار دارد. 
- کسانی که نیاز به مصرف قرص ید برای تشعشعات هسته ای دارند. 

با عبور از موارد ذکر شده، می توان به دو مورد از مهم ترین کاربرد های قرص ید برای تیرویید و سلامت باروری و جنین اشاره کرد: 

قرص ید برای تیروئید

ید در ساختمان هورمون های تیروییدی شرکت دارد و مصرف آن برای بهبود این غده ضروری است. بنابراین اگر مشخص شود که علت کم کاری تیرویید شما به سطوح پایین ید در بدنتان مرتبط است، استفاده از قرص ید با میزان و مدت زمان مشخص می تواند مفید باشد. 

اما استفاده خودسرانه از قرص ید برای کم کاری تیروئید به هیچ وجه توصیه نمی شود. زیرا چنانچه کم کاری تیروئید ناشی از کمبود ید نباشد، مکمل ید نه تنها هیچ فایده ای ندارد بلکه به دلیل ایجاد سمیت ید، شرایط را بدتر می کند.  

قرص ید برای بارداری و شیردهی

با توجه به مطالبی که گفته شد، نیاز به ید در دوران بارداری و شیردهی به دلیل اهمیت آن در رشد و نمو جسمی و روانی جنین و شیرخوار، باعث می شود نیاز به ید دریافتی روزانه حدود 50 درصد افزایش داشته باشد. بنابراین، یکی از مهم ترین کاربردهای قرص ید برای دوران بارداری و شیردهی است. 

به طور معمول اغلب مولتی ویتامین های بارداری و شیردهی دارای ید کافی می باشند. با این وجود، گاهی ممکن است پزشک شما در کنار ویتامین های دوران بارداری، قرص ید را به صورت جداگانه تجویز نماید.

معرفی انواع قرص ید

در این قسمت قرار است چند تا از بهترین مکمل های ید را به شما معرفی کنیم. اما بدانید که اغلب مکمل های ید موجود در بازار از یک قانون کلی پیروی می کنند؛ این قانون به فرمولاسیون ترکیبی ید با اسیدفولیک اشاره دارد. بدین ترتیب به آن ها قرص ید فولیک اسید یا ید فولیک می گویند. علت اصلی استفاده همزمان از این دو ریزمغذی، نقش حیاتی اهمیت آن ها در سلامت باروری، تکامل جنینی و کاهش خطر نقص لوله عصبی در جنین است. 

- فولیک اسید پلاس ید 30 عددی  

فولیک اسید پلاس ید برند هلث برست، با مجوز شرکت دارویی شرکت دارویی پوراطب و تحت لیسانس کمپانی Arnet Pharmaceutical Corp  آمریکا،  با داشتن 800 میکروگرم اسید فولیک و 220 میکروگرم ید، فراهم کننده میزان بالایی ید و اسیدفولیک به ازای هر قرص است.  

عمده موارد مصرف این مکمل در سنین باروری، دوران بارداری و شیردهی است و با صلاحدید پزشک می تواند مفید باشد.  

- ید و اسید فولیک و آهن

قرص ید و اسیدفولیک و آهن یوروویتال حاوی میزان مناسبی از ید، آهن، ویتامین گروه B و ویتامین C است. بنابراین با یک نگاه تخصصی و همه جانبه، توانسته تامین کننده ریزمغذی های حیاتی برای کاهش ریسک کم خونی مادر، حفظ سلامت عصبی جنین و بهبود متابولیسم انرژی در بانوان باردار و شیرده باشد. 

- ویتاول ید فولیک   
- ید فولیک و د3

برند ویتاول شرکت مهبان دارو دارای دو قرص ید فولیک اسید است که دارای میزان مشابهی ید و فولات هستند، یکی از آن ها علاوه بر این دو ریزمغذی، 1000 واحد بین المللی ویتامین D3 را نیز به فرمولاسیون خود افزوده است. بنابراین چنانچه اگر علاوه بر نیاز به ید، تمایل به استفاده از دوز روزانه ویتامین D3 دارید، می توانید به جای تهیه دو محصول از ویتاول ید فولیک د3  استفاده کنید.

- فولیک اسید ید پلاس ویتامین ب12  

فولیک اسید ید پلاس ویتامین ب12سنترویت محصول شرکت ثنامد، طراحی منحصر به فردی از دوز بالای ید با 290 میکروگرم، در کنار اسیدفولیک و ویتامین B12 دارد که برای سلامت و محافظت از سیستم عصبی جنین حائز اهمیت است. 

فرم دارویی این مکمل ید به صورت سافت ژل است و در مقایسه با قرص ید بلع آسان تری دارد. 

- کوالی فول پلاس

کوالی فول پلاس در شرکت رازان فارمد ایرانیان تولید شده است و دارای 600 میکروگرم فرم فعال فولات به شکل 5-هیدروکسی تترا هیدروفولات گلوکزامین و 150 میکروگرم ید است. بنابراین بانوانی که برای سلامت دوره بارداری نیازمند دریافت ید و اسید فولیک هستند اما به دلیل نقص ژنتیکی در آنزیم 5-MTHF قادر به استفاده از سایر قرص های یدفولیک نیستند، انتخاب مناسبی است. 

- ید مام

قرص ید مام مکمل تغذیه ای شرکت داروسازی خوارزمی، 500 میکروگرم اسید فولیک و 150 میکروگرم ید دارد و برای بانوانی که در سنین باروری قرار دارند یا در حال گذراندن دوره بارداری و شیردهی هستند، گزینه ای آسان و مقرون به صرفه برای تامین این دو ماده مغذی حیاتی و کمک به پیشگیری از اختلالات عصبی در جنین است. 

سخن پایانی

مصرف متعادل ید برای حفظ سلامت و عملکرد بهینه غده تیروئید حیاتی است که به نوبه خود بر فرایندهای متابولیکی بدن اثر می گذارد. همانطور که کمبود ید در برخی شرایط یا مناطق جغرافیایی می تواند نگران کننده باشد، دریافت بیش از حد آن نیز می تواند از طریق بر هم زدن کارکرد طبیعی تیرویید، سلامت عمومی بدن را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین، بهتر است پس از انجام آزمایشات لازم، چنانچه نیاز به دریافت مکمل ید داشتید، برای انتخاب مناسب ترین قرص ید اقدام نمایید. 

در این مقاله، ضمن معرفی کامل عنصر کمیاب ید و منابع آن، با خواص قرص ید و موارد استفاده از این مکمل برای بهبود کیفیت دوره بارداری و شیردهی بیشتر آشنا شدیم. 

امیدواریم در پایان این مقاله پاسخ سوالات خود پیرامون خواص ید و مکمل های حاوی آن را گرفته باشید و اطلاعات گردآوری شده برایتان مفید باشد. شما همچنین می توانید با ارائه نظرات و سوالات خود در خصوص قرص ید، از مشاوره تیم علمی داروکده بهره مند شوید.