همه چیز درباره دندان عقل

دندان عقل در واقع دندان مولر سوم است که به دلیل این که معمولاً در سنین 17 تا 21 سالگی رویش پیدا می کند به دندان عقل مشهور است. این دندان در انتهای فک می روید. معمولا 4 دندان عقل در دهان وجود دارد که دو تای آنها در فک بالا و دو تا درفک پایین هستند. با رویش دندان عقل در بالغین باید 32 دندان در دهان وجود داشته باشد. گاهی اوقات رویش دندان عقل با سختی و عوارض همراه است.
دندان عقل الزاماً در همه افراد وجود ندارد و برخی افراد اصلا دندان عقل ندارند. برخی از تئوری ها در این زمینه وجود دارند که می گویند به دلیل اینکه نحوه تغذیه انسان نسبت پیشینیان تغییر کرده به مرور زمان فرم فک انسان نیز دچار تغییراتی شده و دندان عقل کم‌کم و در نسل های بعد ممکن است اصلا وجود نداشته باشد.

اغلب افراد با رویش دندان عقل دچار مشکلاتی می شوند که در واقع با رویش سایر دندان ها این مشکلات وجود ندارند. در واقع رویش دندان عقل اغلب با مشکلات و عوارض مختلفی همراه است. در ایالات متحده آمریکا سالانه حدود 10 میلیون دندان عقل کشیده می شود و خارج کردن دندان عقل از شایع ترین جراحی های دهان و دندان محسوب می شود. یکی از دلایل مهم مشکلات رویش دندان عقل این است که اغلب فضای کافی در فک برای رویش دندان عقل وجود ندارد و رویش دندان با مشکل مواجه می شود.

در چه مواقعی باید دندان عقل از دهان بیمار خارج شود
در موارد کمی دندان عقل فضای کافی برای رویش داشته و بدون مشکل در دهان فرد رویش می یابد. اما در بسیاری از موارد رویش این دندان همراه با مشکلات متعددی است. در صورت بروز هر یک از موارد زیر لازم است دندان عقل بیمار کشیده شود.
- عفونت یا پوسیدگی دندان عقل
-بافت غیر نرمال دندان
-آسیب زدن دندان عقل به دندان های مجاور
-تحلیل استخوان اطراف ریشه دندان
-عدم وجود فضای کافی برای دسترسی مسواک و عدم توانایی استفاده از نخ دندان در آن ناحیه

مشکلات ثانویه ناشی از وجود دندان عقل
بسیاری از دندان پزشکان معتقدند که بهتر است دندان عقل از دهان بیمار خارج شود زیرا وجود دندان عقل در دهان می‌تواند در آینده باعث ایجاد مشکلاتی در فرد شود. این مشکلات احتمالی عبارتند از:
- قبل از رویش دندان عقل بافت اطراف آن ممکن است ملتهب شده و ایجاد کیست نماید که این کیست بعدها منجر به تحلیل استخوان فک می شود.
- چنانچه وضعیت قرارگیری دندان عقل طبیعی نباشد و این دندان به صورت خوابیده قرار گرفته باشد می تواند باعث آسیب و صدمه به ریشه دندان مجاور شود.
- معمولاً دسترسی به دندان عقل به دلیل اینکه در انتهای فک قرار دارد دشوار است بنابراین رعایت موارد بهداشتی مثل
مسواک زدن و نخ کشیدن در آن ناحیه سخت بوده و همین امر باعث تجمع پلاک های میکروبی اطراف دندان می شود.
البته برخی دیگر از دندان پزشکان و متخصصین اعتقادی به کشیدن دندان عقل ندارند مگر اینکه این دندان برای بیمار مشکلاتی ایجاد کند برای کشیدن یا نگهداری دندان عقل بهتر است با یک دندانپزشک متبحر مشورت کنید.

کشیدن دندان عقل
اینکه یک دندانپزشک چه طور دندان عقل بیمار را خارج می‌کند بستگی به میزان رویش دندان دارد و مقداری از دندان که بیرون از لثه قرار دارد. اگر دندان‌عقل کاملاً رویش پیدا کرده باشد و تاج دندان بیرون از لثه باشد دندانپزشک به راحتی می‌تواند با کمک وسایل مخصوص دندان را از دهان بیمار خارج کند. برای انجام این کار ابتدا دندانپزشک با استفاده از سرنگ های مخصوص ماده بی حسی را به لثه و اعصاب اطراف دندان تزریق می‌کند. سپس با کمک وسیله ای به نام الواتور دندان را لق می کند و سپس به کمک وسیله ای به نام فورسپس که شبیه انبردست است دندان را خارج می کند. سپس در صورت نیاز ناحیه دندان کشیده شده را با کمک برخی وسایل تمیز کرده و روی آن ناحیه گاز استریل می‌گذارد تا خونریزی ناحیه کنترل شده و کاملا قطع شود.

برای مطالعه بیشتر: چگونه از دندان و لثه خود مراقبت کنیم ؟

 

بعد از کشیدن دندان عقل چه کارهایی باید انجام داد
مسلما روز اول پس از کشیدن دندان مقداری خونابه در دهان شما وجود دارد. معمولا فرد برای چند روز در ناحیه کشیدن دندان احساس درد و تورم دارد. بعد از کشیدن دندان به مدت 24 ساعت نباید مسواک زده شود. پس از گذشت 24 ساعت از کشیدن دندان به مدت یک هفته روزی چند بار آب نمک رقیق غرغره کنید و یک قاشق چایخوری نمک را با یک لیوان آب ولرم مخلوط کرده و در دهان خود بچرخانید.

جراحی دندان عقل
برای خارج کردن دندان عقل که زیر لثه نهفته است و هنوز تاج دندان از لثه بیرون نیامده باید جراحی صورت گیرد. برخی از دانپزشکان ترجیح می دهند این جراحی را به جراح فک و صورت واگذار کنند اما برخی دیگر از دندان پزشکان خودشان این جراحی را انجام می دهند. برای انجام این جراحی ابتدا ناحیه مورد نظر کاملا بی حس می شود. جراح برای خارج کردن دندان با استفاده از تیغ بیستوری برشی روی لثه ایجاد می‌کند سپس به کمک برخی وسائل استخوان اطراف دندان را بر می دارد تا به دندان دسترسی پیدا کند و آن را خارج سازد. گاهی اوقات جراح مجبور است دندان را به چند قطعه تقسیم کند تا بتواند آن را از دهان بیمار خارج کند.

پس از جراحی دندان عقل چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
بهتر است تا چند ساعت پس از جراحی کمی استراحت کنید. برای کنترل درد ناشی از جراحی می توانید از داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید. در برخی شرایط دندان پزشک برای بیمار آنتی بیوتیک نیز تجویز می کند. به طور کلی پس از انجام جراحی دندان عقل بهتر است موارد زیر را رعایت کنید تا محل جراحی هرچه زودتر بهبود پیدا کند.
- پس از جراحی تا چند ساعت از کیسه یخ استفاده کنید و کیسه یخ را به طور متناوب از روی صورت روی ناحیه جراحی شده قرار دهید.

- سعی کنید آب دهان خود را قورت دهید و از تف کردن بپرهیزید. زیرا با این کار لخته خونی که در محل جراحی ایجاد شده ممکن است کنده شود و خونریزی ناحیه جراحی تشدید شود.
- مایعات سرد بنوشید اما تا 24 ساعت از نوشیدن نوشابه‌های گازدار، آبجو و الکل بپرهیزید.
- احتمالا به مدت چند هفته قادر نخواهید بود دهان خود را کامل باز کنید و در جویدن غذا مشکل خواهید داشت بنابراین به مدت چند هفته از خوردن غذاهای سفت خودداری کنید و یک رژیم غذایی مناسب داشته باشید.

مشکلات احتمالی ناشی از جراحی دندان عقل
یکی از مشکلات نادر پس از جراحی دندان عقل صدمه به اعصاب آن ناحیه است. این مشکل می‌تواند به طور موقت و تا مدتی باعث بی حسی لبها ، زبان و یا چانه شود. یکی دیگر از مشکلات احتمالی جراحی دندان عقل فک بالا آسیب به سینوس ها و حفره های تنفسی است. مورد دیگر اصطلاحا درای ساکت نام دارد و هنگامی رخ می دهد که لخته خون ناحیه جراحی خیلی زود برداشته شود و اعصاب و استخوان فک در آن ناحیه در معرض بزاق و مواد غذایی قرار گیرد که این حالت اغلب با درد همراه است. البته درای ساکت از عوارض کشیدن دندان عقل نیز می باشد و فقط مربوط به جراحی دندان عقل نیست.

 چه موقع باید به دندانپزشک مراجعه کرد
در صورت هر یک از علائم و مشکلات ذیل لازم است به سرعت به دندانپزشک و یا جراح خود مراجعه کنید. این علائم و مشکلات عبارتند از:
- اشکال در بلع یا تنفس
-چنانچه خونریزی پس از یک روزمتوقف نشده باشد و یا درد شما بیش از یک هفته طول بکشد.
- تورم صورت پس از چند روز برطرف نشود.
- وجود تب احساس بی حسی در ناحیه جراحی و یا احساس بوی عفونت از آن ناحیه.